16.lipnja

Prva sjednica Društva (Lige) naroda

16. lipnja - Prvi svjetski rat odnio je na bojišnicama širom svijeta milijune ljudskih života, prouzročio strašna razaranja, donio slom drevnim monarhijama. Jamstvo da se to više neće ponoviti prije svega su ljudi u Društvu naroda.
Ta međunarodna organizacija osnovana je potkraj rata na poticaj američkog predsjednika Wilsona. Zadaća joj je bila osigurati svjetski mir i jačati međunarodnu suradnju. Temeljni propis organizacije bio je Ugovor od 26 članaka, prihvaćen na Mirovnoj konferenciji 1919., koji je zatim unesen u mirovne ugovore zaključene idućih mjeseci.
Kad su se 16. lipnja 1920. u palači St. James u Londonu sastali predstavnici 42 članice na prvom zasjedanju Vijeća Društva, još uvijek se zapažala dobra volja u radu svjetske organizacije. Prema Ugovoru Društva, članice su se obvezale na poštovanje nezavisnosti i teritorijalne cjelovitosti svake države te da prije započinjanja rata pokušaju mirno riješiti svoje sporove.
Bile su predviđene i zajedničke sankcije protiv onih koji se ne pridržavaju međunarodnih ugovora. U Vijeću Društva stalno su mjesto imale velesile, najprije Francuska, Italija, Japan i Velika Britanija, a zatim su im se pridružili Sovjetski Savez i Njemačka. Nažalost, u Društvu za sve vrijeme njegova postojanja nije bilo jednog od osnivača - Sjedinjenih Američkih Država. Ostale države dolazile su u Vijeće izborom na tri godine.

Društvo naroda imalo je u početku uspjeha u stišavanju manjih sukoba i sprječavanju lokalnih ratova te u međunarodnoj suradnji, ali je uskoro postalo sredstvom politike velikih država. Nije moglo spriječiti imperijaliste u pokoravanju drugih zemalja, na primjer prodiranje Japana u Mandžuriju, napad Italije na Etiopiju i osvajačke pohode nacističke Njemačke na Čehoslovačku i Austriju.
Uoči Drugoga svjetskog rata napadačke države Japan, Njemačka i Italija otkazale su članstvo dok je Sovjetski Savez isključen. Neke latinskoameričke zemlje su istupile, a Švicarska i Belgija počele su se skrivati iza izjava o neutralnosti. Tako je velika zamisao predsjednika Wilsona izgubila značenje, a Društvo naroda, kad je počeo Drugi svjetski rat, nije reagiralo čak ni jednom izjavom.

1944.: Sporazum Šubašić - Tito


Na Visu je u Drugom svetskom ratu postignut sporazum jugoslovenske kraljevske izbegličke vlade - koja je bila pod snažnim pritiskom zvaničnog Londona - i Nacionalnog komiteta oslobodjenja Jugoslavije, koji su potpisali dr Ivan Šubašić i Josip Broz.

Tim dokumentom predvidjeno je da izbegličku vladu formiraju demokrate nekompromitovane saradnjom s okupatorom i izjavama protiv narodnooslobodilačkog pokreta.

Dogovoreno je i da izbeglička vlada prizna tekovine narodnooslobodilačke borbe, organizuje pomoć i osudi izdajnike, a da o obliku vladavine bude odlučeno posle oslobodjenja Jugoslavije.

NA DANAŠNJI DAN : Zločini nad Srbima u BiH i Hrvatskoj

Logor za Srbe u Konjicu

Povodom 15 godina od stradanja Srba, stavljamo na raspolaganje dokumentaciju o licima srpske nacionalnosti koja su ubijena u masovnim pokoljima juna 1992. Pozivamo čitaoce da pomognu u otkrivanju zločina i dopuni podataka koje saopštavamo i kompletiranju dokumentacije Centra za istraživanje zločina nad srpskim narodom. Nijedan od ovih zločina učinjenih nad Srbima u Bosni i Hrvatskoj do danas nije procesuiran niti u Hagu, niti pred sudovima BiH

Gornji Jasenjani, srpski deo ovog po broju stanovnika dosta malog hercegovačkog sela (Hrvata 20, muslimana 25, Srba 33) u mostarskoj opštini napale su i zaposele 15. juna 1992. proustaške jedinice tzv. Hrvatskih oslobodilačkih snaga (HOS) sastavljene od lokalnog hrvatskog i muslimanskog stanovništva. Prilikom napada i po osvajanju srpskog dela sela ubijeno je na veoma svirep način: noževima, udarcima tupim predmetom i spaljivanjem, više, uglavnom starijih, lica srpske nacionalnosti. NJihova imovina i kuće opljačkani su, spaljeni i razoreni. Ostali Srbi su odvedeni u okolne koncetracione logore i proterani iz sela. Od sredine juna Gornji Jasenjani su pusti i etnički očišćeni od meštana srpske nacionalnosti.
Žrtve: 1) Danica (Milutin) Rajković, 1917; 2) Jovanka (Vladimir) Rajković-Joka, 1927; 3) Jovanka (Risto) Rajković, 1955; 4) Marko (Miloš) Rajković, 1921; 5) Rosa (Nikola) Rajković, 1919; 6) Sara (Stojan) Rajković, 1912; 7) Slavko (Branko) Rajković, 1951.
Konjic, nekadašnja poznata sportska dvorana "Musala", a po uspostavljanju muslimansko-hrvatske vlasti pretvorena u logor za Srbe. Dvoranu je sa dva topovska projektila kalibra 155 milimetara, granatirala neka artiljerijska jedinica oružanih snaga Armije BiH 15. juna 1992. u 12,15 časova. U logoru su se nalazili civili pohvatani iz sela Bjelovčina, Cerići, Donje Selo i drugih srpskih sela tokom hrvatsko-muslimanske ofanzive 21 - 25. maja 1992. Akcija je izvedena po uzoru na granatiranje u Ulici Vase Miskina u Sarajevu sa namerom da se pred domaćom i međunarodnom javnošću optuži srpska strana. U vreme pred granatiranje, da bi se izbeglo stradanje prolaznika, policija je blokirala saobraćaj oko logora. U dvorani-logoru nalazilo se 170 zatočenika. Bilans zločina je trinaest ubijenih i dvanaest ranjenih zatvorenika, ali pritom nije povređen nijedan stražar ili neki drugi službenik logora. Oni su se, na dati signal, povukli u skloništa iz kojih su izašli tek pošto su granate probivši krov pale u dvoranu u kojoj su bili isključivo zatvoreni Srbi. Ubrzo su se u granatiranoj dvorani našle dve TV ekipe, uprava logora, komanda HVO, kao i komanda TO Konjica i mnoge ugledne ličnosti ove opštine. Svi oni su govorili i zgražavali se o srpskom zločinu nad vlastitim narodom. Međutim, uskoro je postalo svima poznato da su pripadnici Armije BiH granatiranje izvršili sa jedne od dominantnih kota, brda Prevlje. Bitno je i to da u to vreme artiljerija VRS gotovo da nije imala ni teoretske mogućnosti da budu toliko precizni i sa samo dva hica pogode krov dvorane. I više od toga, vojnici Republike Srpske znali su da se u dvorani nalaze zatvoreni njihovi sunarodnici i izbegavali su svako artiljersko dejstvo u blizini tog prostora. U gradu je skoro u isto vreme teško oštećen, registrovan i zakonom zaštićen spomenik kulture: srpska pravoslavna crkva Svetog Vasilija Velikog iz 1886. godine. Na crkvi je srušen toranj, a pored crkve oštećena je kapela i srpsko groblje.
Žrtve: 1) Milorad (Pero) Ćećez, 1950; 2) Dušan (Pero) Ćećez, 1953; 3) Pero (Miloš) Ćećez, 1963; 4) Vlatko (Obren) Ćećez-Vlado, 1952; 5) Miro (Radivoje) Ćećez, 1969; 6) Mirko (Svetozar) Ćećez, 1958; 7) Velimir (Obren) Ćećez, 1952; Predrag (Neđo) Kuljanin, 1964; 9) Tihomir (Janko) Kuljanin, 1965; 10) Mirko (Marko) Ninković, 1957; 11) Stevo (Marko) Ninković, 1962; 12) Radomir (Mirko) Ninković, 1944; 13) Novica (Čedo) Živak, 1960.
Mostar, šire gradsko područje, odnosno periferija grada bili su u dužem vremenskom periodu zona čestih i veoma žestokih oružanih sukoba jedinica Vojske Republike Srpske i hrvatsko-muslimanskih oružanih formacija koje su pripadale ili Armiji BiH ili regularnim vojnim jedinicama Republike Hrvatske. Srpska vojska, a sa njom i izvestan broj civila, napustili su Mostar 15. juna 1992. Prilikom njihovog povlačenja i izlaska iz grada, iz različitih razloga, zarobljeno je i stradalo više lica nad kojima je potom izvršena egzekucija. U ovom slučaju reč je o ubistvima ranjenika i ratnih zarobljenika, vojnika i civila srpske nacionalnosti. Istog dana u Mostaru je uništen kulturni i istorijski spomenik, pravoslavni saborni hram Svete Trojice iz 1873. godine. Prvo je razoren granatiranjem, potom spaljen i još jednom ponovo miniran. Razorena je i stara srpska pravoslavna crkva Rođenje Presvete Bogorodice. Istim razaranjima je izložen i Eparhijski dvor. Preorano je novo groblje i na groblju uništeno preko 100 srpskih grobova.
Žrtve: 1) Vaso (Rade) Golijanin, 1941; 2) Radovan (Obrad) Damnjanac, 1965; 3) Tihomir (Krsto) Denda, 1961; 4) Borisav (Savo) Janjić, 1972; 5) Mile Savić, 1952; 6) Marko (Milovan) Kovačević, 1933; 7) Milenko (Obrad) Milović, 1966; Milorad (Jovan) Ružičić, 1963; 9) Radomir (Đorđe) Šiljegović, 1971.

.