Evropski šargarepa i štap za Crnu Goru

Evropski šargarepa i štap
Biljana JOVIĆEVIĆ
Nakon pohvala i aplauza koje je zvanična Podgorica dobila prilikom parafiranja sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju stižu i prve obaveze. Kako su „Vijesti“ objavile u dijelu sporazuma koji se odnosi na finansijsku saradnju pomoć Evropske Unije Crnoj Gori uslovljena je ispunjavanjem standarda upravo u oblastima u kojima se najviše zaostaje.
Evropska unija finansijski će pomoći Crnoj Gori da uspješno ostvari ciljeve predviđene Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju, ali će to prvenstveno zavisiti od mjere u kojoj će vlast ispuniti preporuke Brisela. U Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju u pogledu finansijske saradnje predviđeno je da Crna Gora može od Evropske unije primati pomoć u vidu subvencija i zajmova, uključujući zajmove Evropske investicione banke. Međutim, pomoć će zavisiti od daljeg napretka u ispunjavanju Kopenhaških političkih kriterijuma i naročito od napretka ostvarenog u ispunjavanju posebnih prioriteta. U prvom evropskom partnerstvu za Crnu Goru kao nezavisnu državu navodi se da je potrebno reformisati pravosudni sistem, izmjestiti izbor sudija iz parlamenta, da treba unaprijediti borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije na svim nivoima i ojačati parlamentarnu kontrolu nad odbrambenim i bezbijednosnim strukturama. Evropska Unija traži i da se depolitizuje izborna administracija i unaprijedi njeno funkcionisanje, te depolitizuje javna uprava. Međutim, sekretar Sekretarijata za Evropske intregracije Ana Vukadinović tvrdi da nije riječ o uslovljavanju:
„Ne radi se o direktnom uslovljavanju, već se radi upravo o podršci Evropske komisije koju ona daje svim zemljama kandidatima i potencijalnim kandidatima da što prije ispune one uslove koji su potrebni da bi se omogućilo članstvo u Evropskoj uniji. Crna Gora je veoma opredjeljena da izvrši sve reforme koje su potrebne u cilju poboljšanja života njenih građana i uređenja svog društveno ekonomskog sistema i svih onih uslova koji su potrebni da bi imali puno članstvo u Evropskoj uniji“.
Sloboda štampe, sloboda pristupa informacijama
Među važnim oblastima na kojima će prema Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju insistirati Evropska unija je zahtjev za punu primjenu Zakona o slobodnom pristupu informacijama, nastavak transformacije Radio Televizije Crne Gore u Javni servis, sprovođenje Memoranduma o saradnji Vlade i civilnog sektora, nastavak primjene Zakona o restituciji. Sva ova pitanja u fokusu su crnogorske javnosti upravo zbog problema u implementaciji. Predsjednik Asocijacije mladih novinara, Boris Darmanović, gdje pažljivo prate primjenu Zakona o slobodnom pristupu informacijama, kaže da uslovljavanje nije dobro, ali je ponekad nužno:
„Ukoliko je nužno da se Crna Gora uslovi na taj način onda to treba uraditi.A ja smatram da u smislu prvođenja Zakona o slobodnom pristupu informacijama organi vlasti, mada ne mogu reći kompletna država, koji treba da sprovode taj zakon nijesu uradili dovoljno“.
Boris Darmanović istovremeno je i predsjednik Društva prijatelja javnog servisa:
„Po tom pitanju uopšte nijesam optimista. Zato što Javni servis očigledno ne reaguje na bilo kakve pritiske onih koji legitimno imaju pravo da vrše pritisak na njih.I zato mislim da bi evropski zvaničnici definitivno tu morali da izvrše još veći pritisak“.
Restitucija je takođe jedan od problema oko kojih se posljednjih mjeseci vodi žestoka polemika između države i bivših vlasnika nacionalizovane imovine. Predsjednik podgoričkog Udruženja za restituciju Veselin Uskoković pesimista je i tvrdi da aktuelna vlast i pored pritisaka ovaj zakon nikada neće sprovesti do kraja:
„Ova vlast ima nevjerovatnu sposobnost da obmanjuje i svoje građane, ali i predstavnike međunarodne zajednice. To je nevjerovatni način da se naravno deklarativno izjašnjava za sve što treba , ali u praksi sprovodjenja to je užas jedan. To je takvo mučenje. Neko će od toga imati vjerovatno koristi,ali ja mislim sve dok je ova vlast u Crnoj Gori, kada je u pitanju restitucija i mnoge druge stvari, nikad neće biti bolje. Nikad“.
Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju Crne Gore sa Evropskom Unijom parafirali su 15. marta u Podgorici crnogorski premijer Željko Šturanović i evropski komesar za proširenje Oli Ren. Sporazum nije objavljen jer Vlada još nije dala saglasnost na tekst sporazuma, kako je to pojasnila potredsjednica Vlade za evropske integracije Gordana Đurović. Prema posljednjim najavama iz Brisela potpisivanje sporazuma trebalo bi da usljedi početkom ljeta, odnosno do kraja predsjedavanja Njemačke Evropskom unijom.