9.mart-ožujak

Beograd -- Danas se navršava šesnaest godina od masovnih demonstracija u Beogradu, koje su prvi put uzdrmale režim Slobodana Miloševića.



U višečasovnom okršaju policije i demonstranata u centru Beograda, 9. marta 1991, poginule su dve osobe, a povređeno je više od 200 demonstranata. Na demonstracijama su učestvovale desetine hiljada građana.

Nakon sukoba u centru grada, Predsedništvo tadašnje SFRJ odlučilo je da oklopne jedinice tadašnje JNA izađu na beogradske ulice.

Protest je sazvao Srpski pokret obnove, a priključile su mu se i ostale opozicione partije. Traženo je da tadašnji direktor državne televizije Dušan Mitević i urednici Slavko Budihna, Predrag Vitas, Ivan Krivec i Sergej Šestakov podnesu ostavke.

Skup je sazvan pod nazivom "Miting protiv petokrake" i protestovalo se zbog uređivačke politike Radio-televizije Beograd, koja je prvi put nazvana "TV Bastiljom".

Neposredan povod za protest bio je komentar na državnoj televiziji 16. februara, u kojem je Slavko Budihna optužio SPO da je produžena ruka "ustaškog" hrvatskog režima.

Policija je bacanjem velike količine suzavca i vodenim topovima pokušala da rastera demonstrante sa Trga Republike, posle čega su počeli sukobi građana i policije u širem centru grada.

Milošević je otišao sa vlasti devet godina kasnije, posle poraza na izborima za predsednika SR Jugoslavije 2003

"Duh 9. marta vodio sve kasnije proteste"

Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, koji je pre 16 godina predvodio prve masovne demonstracije opozicije u Beogradu, ocenio je da je duh 9. marta vodio sve kasnije proteste protiv režima Slobodana Miloševića, do 5. oktobra 2000.

"Deveti mart je najveći datum demokratske Srbije od 1990-ih do danas. Sve što se kasnije dešavalo pokretao je 9. mart", rekao je Drašković.

On je rekao da je veličina 9. marta u tome što je Milošević bukvalno nokautiran u momentu kada je bio najjači: "U njegovom policijskom aparatu, u aparatu sile, uključujući vojsku, nije se mogla naći jedna slaba tačka. Sav aparat sile, mašinerija režima, bila je iz uverenja na njegovoj strani."

Milošević je tada, naveo je Drašković, u Srbiji uživao podršku gotovo 80 odsto građana i "kompletnu podršku Akademije, Udruženja književnika, crkve, većine onih koji su činili takozvanu nacionalnu i duhovnu elitu".

"Taj i takav Milošević, 9. marta je, usred Beograda, zadobio udarac od koga se više nikada nije mogao oporaviti", kazao je on.

Prema Draškovićevim rečima, cilj devetomartovskih demonstracija bio da tadašnja državna televizija "TV Bastilja" pročita protestno saopštenje SPO-a i da četvorica urednika i direktora podnesu ostavke, ali su se tokom protesta, posle obračuna sa policijom, čuli radikalniji zahtevi.

"U onom paklu nismo mogli da ih formulišemo, a nije bilo ni političke spremnosti svih", smatra lider SPO-a.

Prisećajući se 9. marta 1991, Drašković je rekao da se činilo da se Miloševićeva vlast "bukvalno valjala Terazijama": "Milošević je bio spreman na najveća poniženja, da ide na noge studentima, da se izvinjava, čak je u jednom trenutku oslobodio i TV i neke režimske novine".

"Milošević je posle 9. marta kupovao vreme. On je reorganizovao policiju, uvodio je terorističke metode... Paravojne formacije, jedinice smrti, 'crvene beretke', sve je to podstaknuto, ubrzano, posle 9. marta, i on je onda krenuo u kontranapad", dodao je.

Drašković je rekao da je duh 9. marta vodio sve kasnije demonstracije do 5. oktobra, ali da smatra da se paralele između 9. marta i 5. oktobra ne mogu povlačiti.

Lider SPO-a je "usudom" nazvao to što je "16 godina posle 9. marta, partija koja drži Miloševića kao ikonu, sa lakoćom preskočila izborni cenzus, a partija koja je vodila svu borbu protiv Miloševića i pokretala sve bune i demonstarcije, SPO, nije preskočila taj cenzus".

Kronologija događaja na http://www.xs4all.nl/~freeserb/comments/2001/a09032001.html

Na današnji dan - 9. MART
RTS

1074 - Boreći se protiv kršenja celibata, papa Grgur VII naredio je da svi oženjeni rimokatolički sveštenici budu ekskomunicirani.

1495 - Tokom opsade Napulja, u vojsci frnacuskog kralja Šarla III pojavila se epidemija sifilisa koja se brzo proširila na ostale evropske zemlje.

1661 - Umro kardinal Žil Mazaren, francuski
političar italijanskog porekla.

1796 - Napoleon Bonaparte oženio Žozefinu d Boarne, udovicu bivšeg francuskog oficira koji je
giljotiniran za vreme Francuske revolucije.

1814 - Rođen ukrajinski pisac i slikar Taras Ševčenko, najveći ukrajinski pesnik 19. veka, romantičar i revolucionar.

1831 - Kralj Luj Filip osnovao Francusku Legiju stranaca sa sedištem u Alžiru.

1862 - Tokom Američkog gradjanskog rata dogodio prvi sukob oklopnih brodova izmedju 'Monitora', broda armije Unije i broda Konfederalne vojske 'Merimak'.

1888 - Umro Vilhelm I, pruski kralj od 1861, koji je uz pomoć moćnog kancelara Ota fon Bizmarka 1871. ujedinio 25 nemačkih država u Nemačko Carstvo i proglasio se carem.

1890 - Rođen ruski državnik Vjačeslav Mihajlovič Molotov šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956, glavni pregovarač s nacističkom Nemačkom u pripremi
sovjetsko-nemačkog pakta o nenapadanju u avgustu 1939.

1924 - Italija anektirala Rijeku, koja je od potpisivanja jugoslovensko-italijanskog ugovora u Rapalu u novembru 1920. imala status nezavisnog grada.

1942 - Japanske invazione snage su u Drugom svetskom ratu okončale zauzimanje indonežanskog ostrva Java, tada pod holandskom kolonijalnom vlašću.

1943 - Rođen američki velemajstor Robert Bobi Fišer, prvi Amerikanac koji je osvojio titulu svetskog prvaka u šahu.

1989 - Vlasti u Varšavi su zvanično optužile sovjetske službe bezbednosti za likvidaciju više od 4.200 poljskih oficira u Katinskoj
šumi u proleće 1940.

1991 - U Beogradu održane prve velike antirežimske demonstracije. Policija je grubom silom rasturila demonstrante, nakon čega je centar grada zaposela vojska s tenkovima. Poginuli su jedan demonstrant i jedan policajac. Proteste zbog brutalnosti policije nastavili su narednih dana beogradski studenti.

1992 - Umro bivši premijer Izraela Menahem Begin.

1994 - Teroristi Irske republikanske armije su izveli prvi u seriji minobacačkih napada na londonski aerodrom 'Hitrou'.

1999 - Iranski predsednik Mohamad Hatami doputovao je u Italiju, što je bila prva poseta šefa iranske države jednoj zapadnoj zemlji od islamske revolucije 1979.

2001 - U napadima albanskih ekstremista na selo Lučane na jugu Srbije poginuo je jedan pripadnik srpskih snaga bezbednosti, a dvojica su ranjena.

2002 - Ponovo otvoren tunel Mon Blan u Alpima, nakon velikog požara u njemu 1999. kada je poginulo 39 osoba.

2002 - U samoubilačkoj eksploziji u prepunom kafiću Moment u Jerusalimu, u blizini rezidencije izraelskog premijera Ariela Šarona,
poginulo je 13 a povređeno više od 50 osoba.

2003 - Tajlandska policija je saopštila da je u tromesečnoj akciji, koja je sprovedena širom zemlje u potrazi za proizvođačima i dilerima sintetičke droge [metafetaminima] ubijeno više od 2.200 ljudi.

2003 - U Havani, glavnom gradu Kube, Evropska unija otvorila je diplomatsko predstavništvo.

1807. - Predvođeni Karađorđem, srpski
ustanici su potpuno oslobodili Beograd od Turaka, iako je grad, kao
politički centar pašaluka, bio čvrsto utvrđen i posednut jakim
janičarskim snagama. Ustanici su tokom 1804, 1805. i 1806. bezuspešno
pokušavali da zauzmu beogradsku tvrđavu i tek 8. januara 1807.
beogradski vezir Sulejman-paša bio je prinuđen da preda Karađorđu
Gornji grad, a dva meseca potom i Donji grad. Beograd je postao
politički, vojni i kulturni centar nove Srbije i ostao je u srpskoj
vlasti do propasti Prvog srpskog ustanka 1813.

1817. - Srpski vojvoda i popečitelj
(ministar) finansija u Prvom srpskom ustanku knez Sima Marković
pogubljen je u beogradskoj tvrđavi prema naređenju Marašli Ali-paše. Od
početka ustanka bio je blizak saradnik Karađorđa, s kojim je emigrirao
posle propasti ustanka. Vratio se u Srbiju zahvaljujući nagodbi Miloša
Obrenovića i Ali-paše, ali je nastavio prepisku sa srpskim starešinama
u Besarabiji, pozivajući ih da se vrate i nastave borbu protiv Turaka.
S vojvodom Pavlom Cukićem i bivšim Karađorđevim kapetanom Dragićem
Gorunovićem podigao je bunu koju su Miloš i Turci brzo ugušili, a
Marković i Gorunović su uhvaćeni i pogubljeni.