Na današnji dan - 24. MAJ

Na današnji dan - 24. MAJ
RTS

1543. - Umro poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema, jedne od najvećih prekretnica u istoriji nauke.

1544. - Rođen engleski lekar i fizičar Vilijam Gilbert, nazvan 'ocem elektriciteta', lični lekar kraljice Elizabet I.

1686. - Rođen nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt, koji je 1726. izradio prvi termometar sa živom.

1743. - Rođen francuski lekar i novinar Žan Pol Mara, jedan od vodja Francuske revolucije i lider montanjara.

1819. - Rođena britanska princeza Aleksandrina Viktorija, koja je kao kraljica Viktorija I bila na prestolu od 1837. do 1901.

1822. - Trupe pod komandom Antonija Hosea de Sukrea potukle su Špance u bici kod Pićinće, čime je sadašni Ekvador obezbedio nezavisnost od Španije.

1844. - Pronalazač telegrafa Semjuel Morze poslao je iz Vašingtona u 65 kilometara udaljeni Baltimor prvu telegrafsku poruku u istoriji, koja je glasila: 'Šta je to Bog uradio?'.

1850. - Rođen srpski revolucionar Afanasije Stojanović, jedini Srbin učesnik Pariske komune, koji je 1871. ranjen na barikadama.

1875. - Rođen je srpski teoretičar prava Teodor Taranovski.

1896. - U Beogradu je u okviru beogradskog Gimnastičkog društva 'Soko' osnovana Loptačka sekcija. Osnovao ju je Hugo Buli koji je prvu fudbalsku loptu doneo u Beograd sa školovanja u Nemačkoj. Bio je to začetak fudbala u tadašnjoj Kraljevini Srbiji.

1899. - Rođen srpski arhitekta Branislav Kojić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na Kalemegdanu [Cvijeta Zuzorić] i palate lista 'Vreme' današnja 'Borba' [osim sprata koji je dozidan kasnije].

1926. - Otvorena Univerzitetska biblioteka u Beogradu, čija gradnja je uz pomoć Karnegijeve zadužbine započeta 1921, a završena 1924. Bila je to prva zgrada u Srbiji namenski građena za biblioteku. Naziv Univerzitetska biblioteka 'Svetozar Marković' dobila je 1946.

1941. - Na izlazu iz Danskog prolaza, nemački ratni brod 'Bizmark', koji je krenuo u Atlantik da potapa britanske konvoje, pogodio je britansku krstaricu 'Hud', od čijih su se 1.422 mornara spasla samo trojica.

1941. - Rođen američki pevač i kompozitor Robert Cimerman, poznat kao Bob Dilan, jedan od najpopularnijih muzičara 20. veka.

1964. - U nemirima na fudbalskoj utakmici u prestonici Perua Limi, izazvanim odlukom sudije da poništi gol domaće ekipe, poginulo je više od 300 ljudi, u najgoroj nesreći u istoriji fudbala.

1974. - Umro američki pijanista, kompozitor i šef orkestra afroameričkog porekla Edvard Kenedi 'Djuk' Elington, jedan od najznačajnijih džez muzičara. Orkestar koji je osnovao 1926. postao je uzor orkestrima džez muzike širom sveta. Napisao je oko 2.000 kompozicija.

1977. - Predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza Nikolaj Podgorni isključen je iz Politbiroa vladajuće Komunističke partije.

1981. - Kao žrtve terorista, predsednik Ekvadora Haime Roldos Agilera i još sedam ljudi poginulo je u avionskoj nesreći na Andima u blizini peruanske granice.

1992. - Osnovane su Železnice Republike Srpske. Vlada Srpske Republike BH donela je odluku o formiranju Železnica Republike Srpske - prvobitni naziv bio je: Srpske železnice BiH.

1993. - Eritreja je stekla nezavisna od Etiopije posle tri decenije gradjanskog rata.

1994. - U stampedu muslimanskih hodočasnika u Meki u Saudijskoj Arabiji je poginulo 270 ljudi.

1995. - Ministarstvo spoljnih poslova Rumunije saopštilo je da su Grčka, Bugarska, Grčka, Moldavija, Rumunija i Ukrajina, u skladu s članom 50 Povelje Ujedinjenih nacija, podnele Savetu bezbednosti zahtev za hitno obeštećenje zbog štete koju trpe usled sankcija protiv Savezne Republike Jugoslavije.

1995. - Umro engleski državnik i publicista Džejms Harold Vilson, vodja Laburističke stranke, premijer Velike Britanije od 1964. do 1970. i od 1974. do 1976. Dela: 'Nju dil za ugalj', 'Rat protiv siromaštva u svetu'.

2000. - Apelacioni sud u Santjagu oduzeo je imunitet Augustu Pinočeu, čime je otklonjena prepreka za podizanje optužnice protiv bivšeg čileanskog diktatora zbog kršenja ljudskih prava.

2006. - Oko 60 talibanskih boraca i četiri vojnika avganistanske vlade poginulo u pokrajini Uruzgan na jugu Avganistana.

2007. - U eksploziji metana u rudniku uglja 'Jubilejnaja' u Kemerovskoj oblasti u zapadnom Sibiru poginulo je 38 rudara. Eksplozija se desila na 520 metara dubine, kada se pod zemljom nalazilo 217 rudara.

2007. - Umro pijanista Ben Vajsman koji je napisao ili bio koautor oko 60 pesama Elvisa Prislija. 'Ludi profesor', kako ga je Prisli nazivao, komponovao je i muziku za filmove u kojima je glumio 'kralj rokenrola' kao što su 'Jailhouse Rock', 'Gl Blues' i 'Blue Hawaii'. Pisao je i za mnoge druge zvezde poput Barbare Strejsend, Džonija Matisa i Bobija Vija.

- Danas je Dan slovenskih apostola i prosvetitelja Ćirila i Metodija, osnivača slovenske književnosti i tvoraca prvog slovenskog pisma glagoljice. To pismo stvorili su prilagodjavanjem grčke azbuke slovenskim glasovnim potrebama. Preveli su za tu priliku više bogoslužbenih knjiga. U prosvetiteljskom radu u Velikoj Moravskoj, gde ih je na molbu kneza Rastislava poslao vizantijski car Mihailo III, naišli su na veliki otpor nemačkih [salcburških - bavarskih] crkvenih velikodostojnika, pa su morali da idu u Rim da se pravdaju pred papom. Posle Ćirilove smrti u Rimu, Metodije je nastavio misionarski rad u Moravskoj i Panoniji. Kada je umro, njihovi učenici su proterani iz Moravske, ali su nastavili rad medju Slovenima na Balkanu.