Na današnji dan - 25. NOVEMBAR

Prijatelj foruma Broj poruka : 10774 Datum upisa : 03.11.2006

Na današnji dan - 25. NOVEMBAR
RTS

1560 - Umro Andrea Doria, srednjovekovni heroj Đenove, koji se do pred kraj života, u 87. godini uspešno borio protiv Turaka i berberskih pirata u Mediteranu.

1562 - Rođen Lope de Vega, reformator španskog pozorišta i jedan od najznačajnijih dramskih pisaca u evropskoj književnosti.

1783 - Poslednji britanski vojnici napustili Njujork, nakon završetka Američkog rata za nezavisnost.

1828 - Rođen hrvatski sveštenik, istoričar i političar Franjo Rački, jedan od ideologa Ilirskog pokreta i pobornik južnoslovenskog jedinstva.

1835 - Rođen američki industrijalac škotskog porekla Endrju Karnegi, koji je veliko bogatstvo uložio u dobrotvorne svrhe, uglavnom u osnivanje javnih biblioteka u SAD i
drugim zemljama.

1877 - Izbila Topolska buna na Stanovljanskom polju blizu Kragujevca, kada su Lepenički i Jasenički bataljoni odbili da polože zakletvu knezu Milanu Obrenoviću uoči Drugog srpsko-turskog rata i pokušali da na vlast dovedu Petra Karađorđevića.

1884 - U Sent Luisu u američkoj državi Misuri DŽon Majenberg patentirao mleko u prahu.

1884 - Otvoren prvi tečaj engleskog jezika u Velikoj školi u Beogradu.

1914 - Umro srpski i slovenački kompozitor Davorin Jenko, autor slovenačke himne 'Naprej, zastava slave' i srpske 'Bože pravde'.

1915 - Vrhovna komanda srpske vojske u Prvom svetskom ratu donela odluku o povlačenju trupa preko Crne Gore i Albanije.

1936 - Nemačka i Japan su potpisale Antikominterna pakt kojim su se obavezale na borbu protiv širenja komunizma.

1941 - Poginulo 848 britanskih mornara kada je nemačka podmornica potopila britanski ratni brod 'Baram' u Drugom svetskom ratu.

1952 - U Londonu je prvi put izvedena 'Mišolovka' Agate Kristi, pozorišni komad koji se i danas prikazuje u pozorištima širom sveta.

1959 - Umro francuski filmski i pozorišni glumac Žerar Filip, jedan od najpopularnijih glumaca posle Drugog svetskog rata.

1965 - Vojnim udarom pod vođstvom generala Žozefa Mobutua u Kongu je zbačen sa vlasti predsednik Žozef Kasavubu.

1969 - Član 'Bitlsa' Džon Lenon vratio je titulu Reda Britanske Imperije koju mu je 1965. dodelila kraljica Elizabeta II, u znak protesta zbog podrške Velike Britanije agresiji SAD u Vijetnamu i britanske politike u nigerijskoj provinciji Bijafra.

1970 - Japanski pisac Jukio Mišima počinio
javno rutualno samoubistvo [harikiri], u znak protesta protiv 'vesternizacije' Japana.

1974 - Umro burmanski diplomata U Tant, generalni
sekretar UN od 1962. do 1971.

1992 - Parlament Češke glasao za podelu Čehoslovačke na posebne države Češku i Slovačku od 1. januara 1993.

1996 - Više od 100.000 ljudi protestovalo ulicama Beograda zbog sudskog poništavanja pobede opozicione koalicije 'Zajedno' na lokalnim izborima, optužujući predsednika Slobodana Miloševića da je pokrao izbore.

2001 - Američka kompanija 'Edvansd sel tehnolodži' saopštila je da je klonirala ljudski embrion.

2002 - Predsednik Crne Gore Milo Đukanović podneo je ostavku. Dan kasnije predložen je za mandatara nove crnogorske vlade.

2002 - UNMIK preuzeo kontrolu nad opštinskom administracijom u severnom delu Kosovske Mitrovice, koju su do tada kontrolisali Srbi. Time je nakon tri godine i pet meseci međunarodna zajednica uspostavila vlast na čitavoj teritoriji Kosova.

2003 - U Tenesiju [SAD] u 71. godini umro jedan od vodećih kantri muzičara Tedi Vilburn.

2005 - Umro je Ričard Berns, jedini Britanac
koji je osvojio svetski reli-šampionat.

Gost

Rođen Franjo Rački

Na današnji dan - 25. NOVEMBAR Racki1111

25. studenoga - Na današnji dan godine 1894. u Fužinama je rođen Franjo Rački jedan od najvažnijih ljudi u Hrvatskoj 19. stoljeća. Školuje se u rodnome mjestu, gimnaziju pohađa u Rijeci i Varaždinu, a nakon mature odlazi u senjsko sjemenište. Studirao je teologiju u Beču.

U Beču je upoznao Josipa Jurja Strossmayera s kojim do smrti prijateljuje. Zaredio se u Senju, a od 1857. predaje crkvenu povijest i kanonsko pravo na senjskome sjemeništu. U mladosti prihvaća ideje ilirskog pokreta, a nakon sloma revolucije 1848. i uvođenja Bachova apsolutizma, zastupa ideju o južnoslavenskom zajedništvu. Rački započinje svoj povijesni rad prikupljajući glagoljske listine i objavljujući djela o glagoljskoj crkvenoj književnosti te djelovanju Ćirila i Metoda. Na poticaj biskupa Strosssmayera i Ivana Kukuljevića odlazi u Rim kako bi posvetio proučavanju narodne povijesti. U Italiji pronalazi dragocjene izvore s pomoću kojih će postaviti temelje hrvatske medievalistike.

Nakon pada Bachova apsolutizma vraća se kući 1860. te se počinje baviti politikom. U promijenjenim političkim uvjetima postaje prvak Narodne stranke boreći se za hrvatsku autonomiju protiv ovisnosti o Beču i Pešti. Pokreće list "Književnik", prvi hrvatski znanstveni časopis za povijest i jezik, a zatim politička kulturna glasila "Pozor", "Obzor" i "Vijenac". Rački je pokrenuo HAZU, tada nazvana Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti u Zagrebu. Od dana osnivanja Rački je punih dvadeset godina predvodio Akademiju i kao njezin prvi čovjek stvorio je temelje njezina znanstvenoga rada.

Rački je rad Akademije usmjerio svjetovnim, humanističkim i prirodnim znanostima, stvorivši temelje najvažnije akademske ustanove u jugoistočnoj Europi. Imao je glavnu riječ u toj instituciji do 1894. godine kada je umro.

Gost

Miroljubivi razvod Čehoslovačke

Na današnji dan - 25. NOVEMBAR Czechoslovakia

25. studenoga - Na današnji dan 1992. godine tadašnji čehoslovački parlament je donio odluku kojom će se 1. siječnja 1993. godine Čehoslovačka formalno raspustiti na dvije nove države, Češku i Slovačku. Taj čin je poznat kao Baršunasti razvod po analogiji sa Baršunastom revolucijom.

Do Drugog svjetskog rata je bila jedna od najrazvijenijih zemalja u Europi. Hitlerov ratni stroj raskomadao ju je u svega par dana 1938. godine. Poslije Drugog svjetskog rata Komunistička partija Čehoslovačke je došla na vlast i država se našla pod utjecajem Sovjetskog saveza. Religija je bila zabranjena, a ateizam je postao glavna društvena misao.

U kasnim 60-ima u vrijeme Praškog proljeća, pokušano je da se komunistički sistem promijeni u demokratski. Intervencijom Sovjetskog Saveza to nije uspjelo. Godine 1969. Čehoslovačka je pretvorena u federaciju Čeških zemalja i Slovačke. Baršunasta revolucija je nenasilna revolucija u Čehoslovačkoj koja je trajala od 16. studenog do 29. prosinca 1989. godine. Glavni vođe revolucije su Vaclav Havel i Aleksandar Dubček, koji je vodio Praško proljeće 1968. godine. Nekoliko milijuna čehoslovačkih građana paraliziralo je nenasilno cijelu zemlju i time je komunistička vlast odstupila. Na prvim izborima nakon toga Havel je postao predsjednik Čehoslovačke a Dubček savezni predsjednik parlamenta.

1. siječnja 1993. Čehoslovačka federacija je miroljubivo podijeljena na Češku Republiku i Slovačku, dok su danas obje republike članice Europske Unije.