Na današnji dan - 27. SEPTEMBAR

Na današnji dan - 27. SEPTEMBAR
RTS

1601 - Rođen francuski kralj Luj XIII, jedan od
najmoćnijih evropskih monarha.

1825 - Prvom u svetu javnom železničkom prugom,
Darlington-Stokton, u severoistočnoj Engleskoj, krenuo je voz s prvom parnom lokomotivom, kojom je upravljao njen konstruktor Džorž Stivenson.

1862 - Rođen južnoafrički general i državnik Luis Bota, jedan od vođa Bura u ratu sa Englezima [1899-1902] i prvi premijer Južnoafričke Unije [1910-19].

1891 - Umro ruski pisac Ivan Aleksandrovič Gončarov, autor romana 'Oblomov', u kojem je stvoren jedan od najznačajnijih tipova u
svetskoj književnosti.

1901 - Rođen crnogorski revolucionar Ivan Milutinović, jedan od glavnih organizatora ustanka protiv okupatora u Drugom svetskom
ratu.

1902 - Rođen srpski pisac i pozorišni kritičar Milan Dedinac, sledbenik francuske avangarde lirike, pripadnik grupe beogradskih modernista, prvi glavni urednik posleratne 'Politike',
dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta ['Od nemila do nedraga', 'Malo vode na dlanu', 'Pozorišne kritike'].

1917 - Umro francuski slikar, grafičar i vajar Edgar Dega, koji se smatra jednim od najboljih crtača u likovnoj umetnosti.

1922 - Grčki kralj Konstantin I abdicirao je zbog
vojnog poraza u ratu sa Turskom, dve godine nakon što se vratio na presto. Kralj je postao 1913, a prvi put je abdicirao 1917. kada je njegova odluka o neutralnosti Grčke u Prvom svetskom ratu izazvala nezadovoljstvo u zemlji i među zapadnim saveznicima.

1939 - Nakon trodnevnog danonoćnog bombardovanja, Nemci su u Drugom svetskom ratu savladali 19-dnevni otpor Varšavljana i zauzeli
grad.

1940 - Nemačka, Italija i Japan potpisali su u Berlinu desetogodišnji vojni i ekonomski pakt poznat pod nazivom Osovina Berlin-Rim-Tokio.

1947 - U Varšavi je osnovan Informacioni biro komunističkih i radničkih partija [Informbiro].

1962 - U Jemenu je u vojnom udaru pukovnik Abdula al Salal oborio monarhiju i proglasio Jemensku Arapsku Republiku.

1964 - Vorenova komisija je posle desetomesečne istrage saopštila da je Li Harvi Osvald bio jedini atentator na predsednika SAD Džona Kenedija, 22. novembra 1963. u Dalasu.

1968 - Portugalski diktator Antonio de Oliveira Salazar, koji je 1932. zaveo autoritarni režim u Portugalu, povukao se sa mesta premijera nakon moždanog udara.

1970 - Na inicijativu predsednika Egipta Gamala Abdela Nasera, kralj Jordana Husein i vođa Palestinskog oslobodilačkog pokreta Jaser Arafat potpisali su u Kairu sporazum o okončanju gradjanskog rata u Jordanu.

1990 - Iran i Velika Britanija obnovili diplomatske odnose, koje je Teheran prekinuo u martu 1989. zbog knjige 'Satanski stihovi'
britanskog pisca indijskog porekla Salmana Ruždija, ali su oni podignuti na ambasadorski nivo tek 1998, kad su iranske vlasti
odustale od 'fatve', smrtne kazne kojom je zaprećeno Ruždiju.

1996 - Snage fundamentalističkog islamskog pokreta Talibana zauzele su glavni grad Avganistana, Kabul, i obesile bivšeg šefa
države Nadžibulaha.

1998 - Obećavši da će rešiti problem masovne nezaposlenosti, lider nemačkih socijaldemokrata Gerhard Šreder pobedio je Helmuta Kola na izborima i postao novi kancelar Nemačke.

2000 - Više desetina hiljada ljudi u centru Beograda i oko pola miliona širom Srbije burno su pozdravili proglašenje izborne pobede
Demokratske opozicije Srbije na izborima 24. septembra, kao i odluku lidera opozicije Vojislava Koštunice da ne prihvati drugi krug
predsedničkih izbora koji su najavili sledbenici Slobodana Miloševića.

2000 - U eksploziji gasa u rudniku uglja u južnoj kineskoj provinciji Guidžu poginulo je 118 rudara.
ž
2001 - Napadač u policijskoj uniformi upao je na sednicu lokalne skupštine švajcarskog kantona Zug i ubio 13, ranio 15 ljudi, a potom je izvršio samoubistvo.

2002 - Istočni Timor je postao 191. članica Ujedinjenih nacija.

2003 - Umro je Donald O'Konor, najpoznatiji po solo plesu u mjuziklu 'Pevajući na kiši'.

2006 - Haški tribunal osudio je bivšeg predsednika Skupštine Republike Srpske Momčila Krajišnika na 27 godina zatvora za zločine protiv čovečnosti. On je oslobođen optužbi za
genocid i saučesništvo u genocidu.

Stvaranje Trojnog pakta

27. rujna - Tridesetih godina 20. stoljeća Njemačka, Italija i Japan čine prve korake prema stvaranju fašističkog saveza. Najprije su Njemačka i Japan 25. studenoga 1936. potpisali Antikominterna pakt usmjeren protiv ondašnje komunističke države Sovjetskog Saveza, a zatim su Italija i Njemačka u svibnju 1939. stvorile takozvani Čelični pakt o prijateljstvu i suradnji, koji im je trebao osigurati novi, širi životni prostor.
Kad je buknuo Drugi svjetski rat, fašističke su države osjetile potrebu za stvaranjem još čvršćeg vojnog saveza. Zbog toga je 27. rujna 1940. u Berlinu potpisan Trojni pakt, vojni savez Njemačke, Italije i Japana. Sile ugovornice obvezale su se na međusobnu suradnju u stvaranju i održavanju novog poretka u velikoazijskom prostoru i u Europi te na međusobno pomaganje u slučaju da jednu od njih napadne neka sila koja nije umiješana u europski rat ili u japansko-kineski sukob.
Bila je to zapravo podjela svijeta na interesna područja. Japan je priznao vodeću ulogu Njemačke i Italije u Europi, a one su priznale pravo Japanu na samostalno odlučivanje u stvaranju takozvanog novog poretka u Aziji. Za ostvarivanje ugovorene suradnje bile su osnovane političke, gospodarske i vojne komisije koje su izmjenjivale obavijesti i razrađivale planove.
Paktu su poslije pristupile i profašističke vlade drugih država - Mađarske, Bugarske i Rumunjske - gubeći tako i ono malo samostalnosti što im je preostalo pod pritiscima velikih susjeda. Jugoslavija, u čijem je sastavu bila i Hrvatska, pristupila je Trojnom paktu 25. ožujka 1941. Dva dana poslije organizirani su prosvjedi protiv te odluke, a vlast je preuzela nova vlada Dušana Simovića. Međutim, za korjenite promjene više nije bilo mnogo vremena - ratni je plamen uskoro zahvatio i Jugoslaviju, a kralj i vlada napustili su zemlju.

Munjeviti let

27. rujna - Američki pokusni pilot Milburn Apt prvi je u svijetu 27. rujna 1956. raketnim zrakoplovom W-2 dosegnuo brzinu veću od tri maha, odnosno 3377 kilometara na sat.
Rekordni let izveden je na visini od 20 kilometara. Poslije velikog podviga Apt je zbog kvara na avionu iskočio u posebnoj kapsuli i pritom poginuo

Osnivanje Informbiroa

27. rujna - Na inzistiranje Tita i KPJ Staljin je pristao da se 27. rujna 1947. osnuje Informacijski biro komunističkih partija, poznatiji kao Informbiro. Na osnivanju u Szklarskoj Porebi Jugoslavija je najoštrije osudila "imperijalistički i antidemokratski blok" na Zapadu, a već sljedeće godine počela je tražiti zapadnu potporu protiv Staljinova hegemonizma.
Informbiro je bio savjetodavno tijelo komunističkih partija (KP Francuske, Italije, Poljske, SSSR-a, Mađarske i Jugoslavije) sa sjedištem u Beogradu. Temeljni su zadaci Informbiroa bili pridonijeti rješavanju tekućih problema pojedinih partija, jedinstven nastup u svijetu te izvještavanje javnosti o stajalištu komunističkih partija o načelnim i drugim pitanjima.
Nakon Rezolucije od lipnja 1948. godine, uperene protiv Jugoslavije, Komunistička partija Jugoslavije prestala je biti članicom Informbiroa te je stoga sjedište preneseno u Bukurešt. Godine 1953. Informbiro je prestao djelovati.