Na današnji dan - 16. septembar

Na današnji dan - 16. septembar
beta


1380. - Umro je francuski kralj Šarl V Mudri, koji je kao regent 1358. ugušio veliki seljački ustanak poznat kao Žakerija. Tokom vladavine, od stupanja na presto 1360, u Stogodišnjem ratu uspeo je da od Engleza vrati veći deo teritorija. Podsticao je nauku i kulturu. Nasledio ga je sin Šarl VI Ludi.

1387. - Rođen engleski kralj Henri V, koji je tokom vladavine nastavio Stogodišnji rat s Francuskom i posle pobede 1415. kod Azenkura osvojio Pariz. 1420. postao regent, a posle smrti Šarla VI prestolonaslednik Francuske.


1498. - Umro španski dominikanac Tomas de Torkemada, pokršteni Jevrejin, prvi Veliki inkvizitor Španije i fanatični propovednik Inkvizicije. Pod njegovim pritiskom kralj Ferdinand V izdao dekret o progonu Jevreja na osnovu kog je 300.000 Jevreja proterano iz Španije.

1620. - Brod „Mejflauer” krenuo je iz engleske luke Sautempton s putnicima koji će osnovati Plimut, prvu stalnu englesku koloniju u Severnoj Americi.

1736. - Umro je nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt, koji je 1714. usavršio termometar, napunivši ga živom umesto alkoholom. Tačka smrzavanja na njegovoj skali, 32 stepena, označava najjaču zimu koja je 1709. zabeležena u Danzingu.

1745. - Rođen je ruski vojskovođa Mihail Ilarionovič Kutuzov, jedan od najvećih vojnih stratega XIX veka. Proslavio se u borbama protiv Turaka i Napoleona Bonaparte 1812. Jedna je od glavnih ličnosti romana „Rat i mir” Lava Tolstoja.

1810. - Masovnim ustankom seljaka koje su predvodili Migel Idalgo i Kastilja i Hose Moralez, u Meksiku počela borba za nezavisnost od španske vlasti, završena sticanjem nezavisnosti 1821. Datum izbijanja ustanka slavi se u Meksiku kao Dan nezavisnosti.

1823. - Rođen je knez Mihailo Obrenović, koji je Srbiju učinio najjačom vojnom silom na Balkanu. Vladao je od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868, kada je ubijen u Košutnjaku. Zbog bune Tome Vučića Perišića, 1842. pobegao je u Austriju, gde je pomagao Vuka Karadžića, Đuru Daničića, Branka Radičevića i druge srpske pisce.

1859. - Škotski istraživač Dejvid Livingston u istočnoj Africi otkrio veliko jezero Njasa, koje sada dele Malavi, Tanzanija i Mozambik.

1861. - Zastupništvo grada Zagreba dodelilo Vuku Stefanoviću Karadžiću Povelju počasnog građanina, kojom su mu data „sva prava, sloboštine i koristi kao što svakom građaninu Zagreba po zakonu i starom narodnom običaju pripadaju”.

1894. - Rođen srpski arhitekta, istoričar umetnosti i pisac Aleksandar Deroko, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od prvih istoriografa srpske srednjovekovne i narodne arhitekture.

1908. - Beč i Moskva sporazumeli su se da se Austrougarska ne protivi otvaranju Bosfora za ruske brodove, a Rusija austrougarskoj aneksiji Bosne i Hercegovine, čime je okončana Aneksiona kriza. Rusija i Srbija su pod pritiskom Austrougarske i Nemačke u martu 1909. priznale aneksiju.

1923. - Rođen singapurski državnik Li Kuan Ju, koji je kao premijer Singapura preobrazio bivšu britansku koloniju u industrijsku i trgovinsku metropolu.

1931. - Italijanske kolonijalne snage zarobile i potom pogubile libijskog nacionalnog vođu Omara Muhtara.

1941. - Iranski šah Reza Kan Pahlavi abdicirao u korist 22-godišnjeg princa Mohameda Reze. Abdikaciju iznudili Velika Britanija, SAD i SSSR zbog šahove pronemačke politike.

1955. - Vojnim udarom sa vlasti zbačen predsednik Argentine Huan Peron. Posle 18 godina provedenih u egzilu, Peron se vratio u Argentinu 1973, kada je formirana peronistička vlada Ektora Kampore i iste godine ponovo postao predsednik Argentine. Posle njegove smrti 1974. zamenila ga supruga Izabela Peron.

1963. - Malaja, Severni Borneo, Saravak i Singapur osnovali Maležansku federaciju.

1966. - Izvođenjem opere Samjuela Barbera „Antonije i Kleopatra” otvorena nova zgrada opere Metropoliten u Linkolnovom centru u Njujorku.

1977. - U Parizu u 53. godini umrla grčka operska pevačica Marija Kalas.

1978. - U Iranu poginulo 25.000 ljudi u zemljotresu jačine između 7,5 i 7,9 stepeni Rihterove skale. Grad Tabas i velik broj sela potpuno razrušeni.

2001. - Kina posle 15 godina pregovora primljena u Svetsku trgovinsku organizaciju.

2001. - Odbojkaši Jugoslavije osvojili prvo mesto na Evropskom šampionatu.

Umrla Maria Callas

16. rujna - Maria Callas je tijekom 50-ih godina prošlog stoljeća postala poznata u cijelom svijetu zbog svoga prelijepog glasa i jake osobnosti. Snimke njezinih izvedbi poznatih opera popularne su i dandanas. Maria Callas je rođena u New Yorku 1923. Njezino pravo ime je Maria Kalogeropolous, a njezini roditelji su bili iz Grčke.
Maria je na nacionalnom konzervatoriju u Ateni studirala pjevanje, a onda joj je 1941., kada joj je bilo samo 17 godina, plaćeno da prvi put pjeva u velikim operama. Ona je u sljedeće tri godine imala glavnu ulogu u nekoliko poznatih opera u Ateni. 1945 Maria Callas je pozvana da pjeva u Italiji i bio je to pravi početak njezine karijere. Godine 1949. udalase za talijanskog industrijalca Giovannija Battista Meneghinija koji je postao njezin savjetnik i menadžer.
Godine 1950. ona je prvi put pjevala u milanskoj La Scali u izvedbi Verdijeve Aide. 1956, Maria Callas se prvi put pojavila u Metropolitan operi u New Yorku u operi Norma italijanskog skladatelja Vincenza Bellinija. Tijekom godina, Maria Callas je često imala problema s glasom. Kritičari su govorili da neke od njezinih izvedbi nisu najbolje, a ona je sama nekada morala otkazivati predstave.
Maria Callas je umrla od srčanog udara u svom domu u Parizu 1977. u 53. godini života. Ljudi koji su imali priliku čuti Mariju Callas kažu da nikada neće zaboraviti njezin glas. Neki čak kažu da je ona isto toliko popularna danas koliko kad je bila na vrhuncu svoje karijere.