Na današnji dan - 15. septembar

Na današnji dan - 15. septembar
rts


1776. - Tokom Američkog rata za nezavisnost britanske trupe pod komandom generala Vilijama Hjua zauzele su Njujork.

1789. - Rođen je američki pisac Džejms Fenimor Kuper, začetnik istorijskog romana u američkoj literaturi. Dela: romani „Špijun”, „Pilot”, „Indijanci”, ciklus romana „Priče o Kožnoj Čarapi” [„Lovac na jelene”, „Poslednji Mohikanac”, „Izvidnik”, „Pioniri”, „Prerija”].


1821. - Španske kolonije Gvatemala, San Salvador i Kostarika proglasile su nezavisnost.

1830. - Rođen je meksički general i državnik Hose de la Krus Porfirio Dijas, predsednik Meksika od 1877. do 1880. i od 1884. do 1911.

1857. - Rođen je američki državnik Vilijam Hauard Taft, predsednik SAD od 1909. do 1913. Tokom predsedničkog mandata vojno je intervenisao u Nikaragvi, koja je potom bila pod američkom okupacijom od 1912. do 1925. i od 1926. do 1933.

1864. - Tokom lova na jarebice, nesrećnim slučajem ubio se engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija, tvrdeći da je ono izvorište Nila.

1890. - Rođena je engleska književnica Agata Kristi, autor niza detektivskih romana. Dela: „Ubistvo Rodžera Ajkrofta”, „Leš u sarkofagu”, „Ubistvo u Orijent ekspresu”, „Deset malih crnaca”, „Vašar zločina”, „Karibijska zagonetka”, „Nikotin”, „Tajna zamka Čimniz”, „Tajna sedam brojčanika”, „Otvorenih karata”, „Ubistvo u Mesopotamiji”, „Mišolovka”.

1894. - Rođen je francuski filmski režiser Žan Renoar, sin slikara Ogista Renoara, tvorac poetskog filmskog realizma. Napisao je knjige „Renoar, moj otac” i „Moj život i moji filmovi”. Filmovi: „Nana”, „Kučka”, „Madam Bovari”, „Toni”, „Zločin gospodina Lanža”, „Izlet”, „Velika iluzija”, „Marseljeza”, „Čovek-zver”, „Pravilo igre”, „Močvara”, „Ova zemlja je moja”, „Žena na obali”, „Reka”, „Helena i muškarci”, „Frenč kankan”, „Testament doktora Kordelijera”, „Doručak na travi”.

1904. - Rođen je italijanski kralj Umberto II, poslednji monarh Italije, koji je na prestolu proveo samo mesec dana. Postao je kralj u maju 1946, posle abdikacije oca Vitorija Emanuela III, ali je i sam abdicirao u junu 1946, jer su Italijani referendumom odabrali republiku.

1911. - Umrla je Engleskinja Adelina Pavlija Irbi, veliki dobrotvor Srba u Bosni, u koju je došla u vreme ustanka Srba protiv Turaka od 1875. do 1878.

1916. - U bici na Somi u Prvom svetskom ratu Britanci su prvi put upotrebili tenkove, napravljene prema nacrtu Ernesta Svintona.

1935. - U nacističkoj Nemačkoj Jevreji su stavljeni van zakona, a svastika [kukasti krst] postala je zvanična zastava.

1945. - Umro je austrijski kompozitor Anton Fridrih Ernst fon Vebern, jedan od najistaknutijih ekspresionista, čiju su muziku zabranili nacisti u Drugom svetskom ratu. Dela: kamerna - za gudački kvartet „Pet stavova”, „Šest bagatela”, orkestarska - „Šest komada”, „Pet komada”, „Simfonija za kamerni orkestar”, „Varijacije”, solo pesme.

1946. - Bugari su referendumom odbacili monarhiju i proglašena je Narodna Republika Bugarska.

1949. - Konrad Adenauer izabran je za prvog kancelara Zapadne Nemačke, a Teodor Hojs za prvog predsednika.

1967. - Komandant egipatskih snaga u katastrofalnom šestodnevnom ratu Arapa sa Izraelom u junu 1967. feldmaršal Abdel Hakim Amer izvršio je samoubistvo.

1973. - Umro je švedski kralj Gustav VI Adolf, kojeg je nasledio unuk Karl XVI Gustav.

1983. - Premijer Izraela Menahem Begin podneo je ostavku.

1989. - Umro je američki pisac Robert Pen Voren, u čijem je najboljem romanu „Svi kraljevi ljudi” naslikan uspon i pad političara kod kojeg su neodvojivo sjedinjeni porok i vrlina. Ostala dela: romani „Noćni jahač”, „Na vratima neba”, „Bujica”, „Pećina”, „Mesto gde valja doći”, „Brat zmajevima”, zbirke pesama „Jedanaest pesama na istu temu”, „Obećanja”, „Inkarnacije”, „Odabrane pesme”, eseji „Razumevanje proze”, „Razumevanje poezije”, „Ko govori za crnca?”, „Demokratija i poezija”.

1995. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija produžio je za još šest meseci delimičnu suspenziju sankcija protiv Jugoslavije.

1996. - Vođa italijanske secesionističke partije „Severna liga” Umberto Bosi proglasio je sever Italije Federalnom Republikom Padanijom, što su oštro osudile ostale političke snage u zemlji.

2000. - U francuskom delu Baskije uhapšen je najtraženiji španski begunac Injasio Grasija Aregui, prema zvaničnom Madridu vođa baskijske terorističke grupe ETA.

2001. - Predsednik Džordž Buš prvi put je rekao da su SAD „u ratu”, označivši vođu islamističke terorističke mreže Al kaida Saudijca Osamu bin Ladena kao organizatora terorističkih napada četiri dana ranije na Njujork i Vašington.

2002. - Južna i Severna Koreja sporazumele su se da otpočnu uklanjanje mina duž granice dveju zemalja.