Na današnji dan - 9. septembar

Na današnji dan - 9. septembar
rts


1087. - Umro je engleski kralj Vilijam I, nazvan Vilijam Osvajač, pre dolaska na presto 1066. normanski vojvoda, prvi normanski kralj Engleske, koji je pretvorio seljake u kmetove i tako postao tvorac engleskog feudalizma.

1513. - Škotski kralj Džejms IV poginuo je u bici protiv Engleza kod Fludena, posle upada u pokrajinu Nortamberlend, a njegove snage su doživele težak poraz.


1585. - Rođen je francuski državnik, kardinal Arman Žan di Plesi Rišelje, koji je kao svemoćni ministar inostranih poslova i rata kralja Luja XIII postavio cilj da Francusku učini prvom silom u Evropi.

1737. - Rođen je italijanski lekar i prirodnjak Luiđi Galvani, koji je 1789. pronašao galvanski elektricitet i nazvao ga „životinjskim magnetizmom”. Njegovo ime nose mnogi instrumenti i oznake u elektromagnetizmu i elektrotehnici.

1772. - Rođen je srpski pisac i glumac Joakim Vujić, otac srpskog pozorišta. Osnovao je 1834. i 1836. prve pozorišne trupe u Kragujevcu i Beogradu. Bio je protivnik jezičke reforme Vuka Karadžića. Napisao je „Putešestvija” i 21 dramsko delo, uključujući „Kreštalicu”, „Fernanda i Jariku” i „Ljubovnaju zavist čerez jedne cipele”.

1776. - Kontinentalni kongres kao organ vlasti uveo je zvaničan naziv države Sjedinjene Američke Države umesto ranijeg Ujedinjene Kolonije.

1828. - Rođen je ruski pisac Lav Nikolajevič Tolstoj, velikan svetske književnosti, koji je posedovao ogromnu i originalnu stvaralačku snagu. Umro je 1910. odbivši da se prethodno izmiri s Crkvom. Dela: romani „Rat i mir”, „Vaskrsenje”, „Ana Karenjina”, pripovetke „Sevastopoljske priče”, „Kozaci”, „Otac Sergije”, „Krojcerova sonata”, „Hadži-Murat”, „Narodne priče”, drame „Živi leš”, „Carstvo mraka”, „Svetlost u tami svetli”, studije „Šta je umetnost”, „Moja ispovest”, „U čemu je moja vera”, „Ne mogu da ćutim!”, „Pa šta da radimo?”, memoari „Detinjstvo”, „Dečaštvo”, „Mladost”.

1835. - U Francuskoj su izglasani tzv. „septembarski zakoni” radi suzbijanja radikalnih pokreta i zavođenja cenzure štampe.

1898. - Umro je francuski pisac Stefan Malarme, preteča simbolista. Dela: „Popodne jednog fauna”, „Pesme i proza”.

1901. - Umro je francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, jedan od velikana francuskog impresionizma 19. veka.

1914. - Uspešnom kontraofanzivom francuskih trupa, potpomognutih britanskim ekspedicionim korpusom, u Prvom svetskom ratu je posle četiri dana teških borbi okončana prva velika bitka na reci Marni u Francuskoj, tokom koje su ukupni nemački gubici procenjeni na 800.000 ljudi.

1944. - Dan posle prodora sovjetskih trupa u Drugom svetskom ratu kapitulirala je fašistička Bugarska i umesto monarhofašističkog režima formirana je prokomunistička vlada Otečestvenog fronta. Umesto zbačenog Konstantina Muravjeva, premijer je postao Kimon Georgiev.

1945. - Trupe SAD su se na kraju Drugog svetskog rata iskrcale u Južnoj Koreji, sovjetske su od Japana preuzele Severnu Koreju, a 38. paralela je postala linija podele dveju korejskih država.

1948. - Posle povlačenja sovjetske vojske, na severu korejskog poluostrva proglašena je Narodna Demokratska Republika Koreja.

1975. - Češka teniserka Martina Navratilova zatražila je politički azil u SAD.

1976. - Umro je kineski diktator Mao Cedung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu.

1987. - Iračko ratno vazduhoplovstvo započelo je seriju udara na iranske električne centrale, fabrike i naftna postrojenja.

1991. - Sovjetska republika Tadžikistan proglasila je nezavisnost.

1993. - Izrael i PLO su se sporazumeli o međusobnom priznavanju.

1995. - Avioni NATO-a su otpočeli drugu seriju masovnih bombardovanja srpskih ciljeva u BiH, ponovo koristeći radioaktivnu municiju, a zvaničnici zapadnog vojnog saveza su priznali da je u prethodnim napadima verovatno bilo srpskih civilnih žrtava.

1996. - U tajfunu koji je pogodio priobalna podučja ekonomski najrazvijenije kineske provincije Guangdong poginulo je više od 130 ljudi.

1999. - U najžešćim okršajima u Kosovskoj Mitrovici od dolaska Kfora na Kosovo i Metohiju, ranjeno je najmanje 33 Srba, devet francuskih žandarma i šest vojnika prilikom tri pokušaja kosmetskih Albanaca da nasilno uđu u severni, srpski deo grada. Odgovarajući na bombe, tromblonske mine, minobacačku i puščanu paljbu terorista, Francuzi su ubili trojicu i ranili nekoliko Albanaca.

1999. - U eksploziji bombe koju su u Moskvi u stambenu zgradu podmetnuli čečenski islamski teroristi poginulo je najmanje 94 ljudi.