Na današnji dan - 30. jun

NA DANAŠNJI DAN Zločini nad Srbima u BiH i Hrvatskoj


Najmlađi logoraš - dvomesečna devojčica



Raščani, jedino, za lokalne uslove, od nešto većih srpskih sela u opštini Duvno (Srba 102, Jugoslovena 1), pretvoreno je još početkom oružanih sukoba u svojevrsan logorski kompleks za mnoga lica srpske nacionalnosti. Najmlađi zatvorenik je bila Vanja (Pero) Savić, beba rođena aprila 1992, a najstariji Danko Zečević, rođen u 19. veku.
Logor su držale hrvatske vojne i policijske vlasti. Procenjuje se da je tu bilo, pored meštana iz samog sela Raščani, još oko 400 lica srpske nacionalnosti iz drugih naselja, od toga 75 dece do 18 godina. Izloženi dugotrajnom, stalnom i najraznovrsnijem fizičkom zlostavljanju, život su izgubili mnogi meštani Raščana i zatvorenici koji su dovedeni iz susednih mesta.
Napori raznih domaćih i međunarodnih humanitarnih organizacija da se logor raspusti delimično su urodili plodom tek nakon više od godinu dana, 29. juna 1993. Tada su puštena na slobodu 242 logoraša srpske nacionalnosti. Ostali zatvorenici su u međuvremenu premešteni u druge koncentracione logore na teritoriji Hrvatske (Zadar, Split, i dr), ali znatan broj njih još uvek je ostao u Rašćanima.
Sudbina i vreme stradanja mnogih žrtava i danas su nepoznati. Neposredni egzekutori logoraša su policijski organi, čuvari, islednici i vojnici pripadnici HVO i Armije BiH. Po ukidanju logora, Rašćani su i etnički očišćeni od srpskog stanovništva. Srpska imovina je opljačkana, spaljena i razorena. Spaljena je i srpska pravoslavna crkva Vavedenje Presvete Bogorodice iz devetnaestog veka.
Žrtve: 1) Rajko Vuković, 1930; 2) Jovo Draško, 1914; 3) Ilija Milisav, 1934; 4) Tomo Bilanović, 1931; 5) Mijo Bilanović, 1910; 6) Ljubo Karan, 1905; 7) Mitar Karan, 1908; Petra Karan, 1914; 9) Bosiljka Milisav, 1902; 10) Gavro Bojanić, 1914; 11) Dušan Borović-Duka; 12) Milorad (Bogoljub) Andrijašević, 1958; 13) Mirko Zečević, 1950; 14) Ratko Kos, 1948; 15) Boško Kos, 1950; 16) Joka Bilanović, 1910; 17) Slobodan (Simo) Karan, 1959; 1 Zorka Karan, 1905; 19) Miško Mišković, 1911; 20) Simo (Luka) Milisav, 1954; 21) Gavro (Niko) Bojanić, 1914. i njegova supruga 22) Ruža Bojanić; 23) Marko Duvnjak; 24) Duško Savanović; 25) Cvijo Popović.
Stanić Rijeka, veliko muslimansko selo sa dosta malom, trajno prisutnom srpskom zajednicom u nekoliko malih zaselaka (Srba 164, muslimana 1.543, Hrvata 14, Jugoslovena 40, ostalih 44) u opštini Doboj. U selu se od početka ratnih zbivanja nalazio logor za Srbe. Imena većine stradalih u ovom logoru još su nepoznata. Poznata su jedino imena zarobljenih branilaca srpskog sela Lipac, koji su masakrirani na najsuroviji način i čija su tela posle dva meseca predata organima civilnih i vojnih vlasti RS. Pokretna imovina, stambeni i privredni objekti izbeglih meštana srpske nacionalnosti opljačkani su, razoreni i spaljeni.
Žrtve: 1) Slobodan (Dimitrije) Božić, 1944; 2) Velinko (Vojislav) Ivković, 1973; 3) Željko (Vladan) Jović, 1971; 4) Ivan (Anto) Joksić, 1941; 5) Duško (Milan) Petrović, 1962; 6) Zoran (Jovica) Todić, 1966; 7) Slavenko (Petar) Todić, 1965.

Dogodilo se na današnji dan - 30. jun



1859. - Charles Blondin postao je prvi čovek koji je prešao preko Nijagarinih vodopada, hodajući po zategnutom užetu.

1876. - Srbija i Crna Gora objavile su rat Otomanskom carstvu, jer nisu mogle da ostanu ravnodušne kad je neodrživo stanje pod Turcima izazvalo ustanak u Hercegovini, Bosni, Starom Vlahu, tj. Raškoj oblasti (Novopazarski sandžak, prema turskoj adminstrativnoj podeli), i Polimlju. Smatralo se da će ulazak Srbije u rat biti uvod u opšti ustanak na Balkanu, ali se to nije dogodilo, jer je na intervenciju velikih sila rat završen, a na Berlinskom kongresu 1878. i Srbija i Crna Gora međunarodno su priznate kao nezavisne države.

1893. - Otkriven je plavobeli dijamant, nazvan Excelsior, od 995 karata.

1894. - Koreja je proglasila nezavisnost od Kine.

1913. - Iznenadnim noćnim napadom bugarske Četvrte i Pete armije na srpske položaje, čime je izazvan Drugi balkanski rat, počela je Bregalnička bitka, okončana 9. jula 1913. potpunim slomom Bugara. Posle ogorčenih borbi na Ovčem polju, Prva i Treća srpska armija i Crnogorska divizija u protivnapadu su potisle Bugare preko reke Bregalnice i probile njihov front na Rajčanskom ridu. Srpski gubici iznosili su oko 16.600 ljudi, a bugarski više od 20.000. Na napad protiv dotadašnjeg saveznika u borbi protiv Otomanskog carstva, koje su zajedno proterali s Balkana, Bugarsku su podstakle Nemačka i Austrougarska, jer Berlinu i Beču nisu bili u interesu jačanje Srbije i sloga balkanskih država. U rat na strani Srbije uključile su se Grčka i Rumunija. Posle poraza, Bugarska je kapitulirala, a mirovnim ugovorom u Bukureštu 10. avgusta 1913, utvrđene su nove granice između balkanskih država.

1936. - Objavljen je roman Margaret Mičel "Prohujalo s vihorom", koji se bavi američkim građanskim ratom sa stanovišta stare buržoazije nazadnog američkog Juga. Delo je steklo ogromnu popularnost širom sveta, prevedeno je na mnoge jezike i filmovano 1937. godine.

1938. - Umro je srpski pisac, pozorišni kritičar i diplomata Milan Rakić, reformator stiha i veliki znalac jezika, član Srpske kraljevske akademije, predsednik srpskog Pen kluba. Posle završenih studija prava u Parizu, radio je u Beogradu kao činovnik, a od 1904. bio je u diplomatskoj službi. Pojavio se 1903. zbirkom "Pesme" kao potpuno izgrađen pisac, misaon i osećajan, pesnik unutarnjih nemira i sukoba čiji pesimizam predstavlja plod dubokog razmišljanja o prolaznosti sveta. Objavio je 1912. zbirku "Nove pesme" i 1936. "Pesme". Pedesetak pesama, koliko je ukupno napisao, odlikuje se elegancijom i savršenstvom forme i spada u vrh srpske lirike 20. veka; među najčuvenijima su: "Na Gazimestanu", "Jefimija", "Dolap", "Simonida", "Napuštena crkva", "Orhideja", "Ljubavna pesma"; Rakićeve pozorišne kritike izraz su velike kulture i pouzdanog suda.

1940. - Prvi put je izašao popularni crtani strip Dejla Mesika - "Brenda Star".

1962. - Države Ruanda i Burundi stekle su nezavisnost.

1966. - Rođen je bokser Majk Tajson. Pored mnogobrojnih skandala u privatnom, ali i profesionalnom životu (odgrizao je u ringu uvo Ivanderu Holifildu), ostaje upamćen kao najmlađi osvajač titule svetskog prvaka u najprestižnijoj, teškoj kategoriji. Tada je imao samo 20 godina i 144 dana.

1969. - Derek Klejton iz Australije postavio je rekord u maratonu - 2:08:34.

1975. - Popularna pevačica Šer udala se za Grega Almana, samo četiri dana posle razvoda od Sonija Bona.