Kriptonit otkriven u rudniku u Srbiji

Kriptonit otkriven u rudniku u Srbiji

Kriptonit nije više stvar fikcije kojeg se plaše uhvaćeni superheroji. Novi mineral koji odgovara jednistvenoj hemijskoj strukturi – opisanoj u filmu "Superman Returns" – je identificiran u rudniku u Srbiji.

Prema filmskoj i strip priči, kriptonit blokira Supermenove moći kad god je izložen velikim zelenim kristalima. Pravi mineral je bijele boje i potpuno bezopasan, kaže Dr Chris Stanley, mineraloog londonskog Pririodnog historijskog muzeja. "Bojim se da nije zelen i ne svijetli – iako reagira na ultraljubičasto svijetlo, tako što daje roze-narandžastu svijetlost", izjavio je on za BBC.

Istraživači iz rudarske grupe Rio Tinto su otkrili neobični mineral, a onda su zatražili pomoć Dr Stanleya kada ga nisu mogli uporediti sa bilo čim do sad otkrivenim. Kada je londonski stručnjak otkrio hemijsku strukturu, bio je šokiran što je otkrio da se formula poklapa sa onom koja je opisana u fikcijskoj literaturi.

"Pri kraju mog istraživanja, pretražio sam Internet korištenjem mineralne hemijske formule – sodium-litijum-boron-silikatni-hidroksid – i bio sam zaprepašten kada sam otkrio isto naučno ime, napisano na kutiji koja sadrži kamen kriptonit kojeg iz muzeja krade Lex Luther u filmu "Superman Returns". Novi mineral ne sadrži flor (koji postoji u filmu) i bijele je, a ne zelene boje, ali u ostalim hemijskim karakteristikama potpuno odgovara stijeni sa kriptonitom", dodaje Stanley.

Mineral ne može biti nazvan kriptonit pod međunarodnom nomenkalturom, jer nema nikakve veze sa kriptonom – stvarnim elementom Periodnog sistema koji uzima formu gasa.

Umjesto toga biće formalno nazvan Jadarit kada bude zvanično predstavljen u magazinu European Journal of Mineralogy kasnije ove godine. Jadar je ime mjesta u Srbiji u kojem se nalazi rudnik gdje je mineral pronađen.

Dr Stanley smatra da ako mineral bude pronađen u dovoljnoj količini, može imati komercijalnu vrijednost.

On sadrži litijum i bor, dva elementa veoma vrijedna u mnogim primjenama. "Boro-silikatna stakla se koriste za enkapulaciju procesiranog radioaktivnog otpada, a litijum se koristi za izradu baterija i u farmaceutskoj industriji.

„Jadarit” - između fantastične i upotrebne vrednosti


Najnovije geološko otkriće novog minerala u blizini Loznice, nazvanog „jadarit”, izazvalo je pažnju ne samo stručne javnosti, domaće i svetske, nego i stanovnika Jadra, koji već ispredaju razne priče kakvu bi praktičnu korist mogli imati od toga. „Jadarit” su pronašli geološki istraživači međunarodne kompanije „Rio Tinto”, odnosno njene firme „Rio Sava”, prilikom istraživanja terena desetak kilometara jugozapadno od planine Cer, u dolini reke Jadar, po čemu je i dobio naziv. S obzirom na to da je „jadarit” po svojim karakteristikama sličan „izmaštanom” mineralu „kriptonitu”, koji je povezivan isključivo sa filmskim dogodovštinama junaka Supermena, ni jadarski mineral nije daleko od različitih fantazija. Sastav novopronađenog minerala je uglavnom poznat, ali su stručnjaci zaokupljeni njegovim daljim proučavanjem.
„Jadarit”, prema rezultatima analiza britanskih i kanadskih stručnjaka, objavljenim nedavno u Londonu, sadrži natrijum, litijum, bor i silikathidroksid, ali, za razliku od izmišljenog „kriptonita”, nije radioaktivan i nema zelenu, nego belu boju.
Ministar rudarstva i energetike Radomir Naumov potvrdio je da su „jadarit” lane otkrili istraživači kompanije „Rio Tinto” i da je mineral izložen u londonskom Prirodnjačkom muzeju 25. aprila, gde će ostati do 13. maja.
Istakavši da tek predstoji ispitivanje tog minerala i da bi do početka njegove eksploatacije moglo proći pet-šest godina, on je kazao da je „jadarit” atraktivan borni mineral, koji se koristi u više od 100 industrijskih grana, u proizvodnji stakla, herbicida, glazura i slično. (RTS)

Tajm: Na listi otkrića godine i "kriptonit"

Američki nedeljnik "Tajm" (Time) objavio je listu 10 najvažnijih naučnih dostignuća ove godine, na kojoj prva tri mesta zauzimaju biološka i medicinska otkrića, dok je prvi svetski poznati mineral iz Srbije, jadarit, zauzeo desetu poziciju.

Prvo mesto je osvojilo nedavno dostignuće japanskih i američkih naučnika u reprogramiranju ćelija kože, kako bi se ponašale kao matične. Time bi moglo da se izbegne uništavanje ljudskih embriona u eksperimentima, a postupci s matičnim ćelijama nagoveštavaju lečenje mnogih neizlečivih bolesti.

U septembru je objavljena i prva kompletna genetska mapa jednog ljudskog bića. Britanski naučnici uspeli su da odgaje tkivo ljudskog srčanog zaliska i nadaju se da će uskoro odgajiti čitav zalistak.

U oblasti astronomije, otkriće godine su tri nove planete van sunčevog sistema, ali i snimak dosad najsjajnije eksplozije jedne zvezde.

I arheologija može sa se pohvali s tri važna otkrića: u Kini je iskopan skelet ogromnog dinosaurusa nalik na pticu, dok je kraj obale Islanda pronadjeno dosad najstarije živo biće - 405 miliona godina stara školjka.

Nešto ranije, analiza lobanje, otkrivene 1952. godine u Južnoj Africi, potvrdila je tvrdnju da je moderni čovek potekao iz subsaharskog područja ovog kontinenta.

Na raznim mestima na zemlji i u morima otkriveno je oko 700 novih vrsta živih bića.

Na kraju u najvažnija naučna otkrića ove godine Tajm i CNN svrstavaju pronalazak kriptonita u Srbiji - minerala identičnog sastava kao što je zamišljeni "ubica" Supermena, i koji je nazvan po mestu na kome je pronadjen - jadarit.

(MONDO)