Na današnji dan - 7. april

Na današnji dan - 7. april
rts


1348. - U Pragu je osnovan prvi univerzitet u centralnoj Evropi.

1498. - Umro je francuski kralj Šarl VIII, koji je vladao od 1483, a pod pritiskom plemstva započeo je 1494. ratove za osvajanje Italije, okončane šest decenija posle njegove smrti. Uspeo je da privremeno osvoji Napuljsku kraljevinu, a pohodi na Italiju su imali krupne kulturne posledice, jer su pokrenuli širenje humanističke kulture u Francuskoj.

1614. - Umro je španski slikar i vajar grčkog porekla Dominikus Teotokopulos, poznat kao El Greko, čije je originalno slikarstvo prožeto pravoslavnom tradicijom i italijanskom renesansom. S rodnog Krita, preko Venecije - gde je učio slikarstvo kod Jakopa Tintoreta - i Rima, dospeo je u španski grad Toledo u kojem je živeo 37 godina i ostao do smrti. Najviše je slikao portrete i obrađivao religiozne teme. Dela: „Pogreb grofa Orgaza”, „Duhovi”, „Blagovesti”, „Molitva na Maslinskoj gori”, „Laokon”, „Toledo”, „Ortensio Feliks de Paravisino”.

1770. - Rođen je engleski pisac Vilijam Vordsvort, čija je poezija označila prelaz iz klasicizma u romantizam. Dela: zbirka pesama „Lirske balade”, stihovana autobiografija „Preludijum”.

1772. - Rođen je francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam „asocijalan”, jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni s drugima. Dela: „Novi industrijski i društveni svet”, „Teorija četiri pokreta”, „Sabrana dela” [šest knjiga, posthumno].

1915. - Rođena je američka pevačica Elinora Fejgn, poznata kao Bili Holidej, nazvana „kraljicom džeza i bluza”. Prema muzičkim kritičarima, još se nijedan džez pevač nije približio njenim interpretacijama.

1929. - Radio Beograd je prvi put prenosio sportsku utakmicu u Jugoslaviji. Reporter Rade Stoilović je prenosio drugo poluvreme susreta beogradskih fudbalskih ekipa BSK - Jugoslavija.

1939. - Rođen je američki filmski režiser, scenarista i producent Frensis Ford Kopola, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u SAD u drugoj polovini 20. veka, dobitnik pet Oskara i dve „Zlatne palme” festivala u Kanu. Filmovi: režija - „Demencija”, „Sada si veliki dečko”, „Dolina sreće”, „Pleme kiše”, „Kum”, „Prisluškivanje” [Zlatna palma], „Kum II” [Oskar], „Veliki Getsbi”, „Apokalipsa sada” [Zlatna palma], „Kum III”, „Kapetan Eo”, „Pegi Su se udala”, „Njujorške priče”, scenariji - „Demencija”, „Gori li Pariz?”, „Sada si veliki dečko”, „Pleme kiše”, „Paton - žudnja za slavom” [Oskar], „Kum”, „Prisluškivanje”, [Oskar], „Veliki Getsbi”, „Kum II” [Oskar], „Kum III”, „Njujorške priče”, produkcija - „Američki grafiti”, „Prisluškivanje”, „Kum II” [Oskar], „Apokalipsa sada”, „Kum III”.

1939. - Fašistička Italija počela je invaziju Albanije.

1943. - Umro je srpski pisac i diplomata Jovan Dučić, član Srpske kraljevske akademije, čija je lirika izuzetne versifikacije, jezika i plastičnosti slika, udarila pečat srpskoj poeziji u prvoj polovini 20. veka. Diplomirao je prava u Parizu i od 1912. do 1941. bio ambasador kraljevina Srbije i Jugoslavije u velikim evropskim gradovima. Dugo posle oslobođenja zemlje, komunističke vlasti su nastojale da ga ignorišu kao stvaraoca zbog njegovog političkog opredeljenja, lepeći mu posmrtno etiketu „velikosrpskog nacionaliste”. Tokom Drugog svetskog rata među prvima je ukazivao na zločinačku prirodu ustaške Nezavisne Države Hrvatske i stravični genocid nad Srbima. Njegove kosti počivale su bezmalo šest decenija u SAD, gde je umro u emigraciji, pre nego što je konačno sahranjen u rodnom Trebinju. Već prvom pesničkom zbirkom „Pjesme”, izdatom 1901. u Mostaru, predstavio se kao nadahnut liričar i pesnik obuzet temama bola i usamljenosti, ljubavi i smrti. Pisao je i prozu [„Jutra sa Leotara”], putopise [„Gradovi i himere”, „Pismo iz Ženeve”, „Pismo s Alpa”, „Pismo iz Španije”], eseje [„Blago cara Radovana”, „Moji saputnici”, „Staza pored puta”], studije [„Grof Sava Vladislavić”], istorijske spise [„Verujem u Boga i u srpstvo”].

1945. - Američki avioni potopili su u Drugom svetskom ratu najveći japanski ratni brod „Jamato”.

1947. - Umro je američki automobilski magnat Henri Ford, koji je najviše doprineo naglom razvoju automobilizma. Prve „benzinske kočije” konstruisao je 1896, a od 1899. proizvodio je automobile. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, a 1908. stvorio je „model T”, prvi „narodni automobil”.

1953. - Švedski diplomata Dag Hamaršeld izabran je za generalnog sekretara UN.

1955. - Umrla je američka filmska glumica Teda Bara, prvi „vamp” u istoriji kinematografije, tip fatalne žene koja izaziva masovne erotske fantazije. Filmovi: „Kleopatra”, „Karmen”, „Saloma”, „Žena tigar”, „Dama s kamelijama”, „Pesma sirene”.

1963. - Donet je ustav kojim je naziv Federativna Narodna Republika Jugoslavija promenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, a Josip Broz proglašen doživotnim šefom države. Njegovi tvorci su isticali da je to prvi dokument novog tipa u istoriji ustavnosti, jer sadrži elemente „jedne prave povelje novog društva”, ali je posle samo 11 godina donet novi ustav, čiji su konfederalni elementi doprineli krvavom razbijanju Jugoslavije 1991.

1966. - Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena je američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.

1980. - SAD su prekinule diplomatske odnose s Iranom.

1990. - Feribot „Skandinavska zvezda” zahvaćen je plamenom tokom krstarenja u Severnom moru između Norveške i Danske i u nesreći je poginulo 158 ljudi.

1992. - Skupština u Banjaluci je na osnovu plebiscita srpskog naroda u Bosni i Hercegovini u novembru 1991. proglasila nezavisnost Republike Srpske, a Biljana Plavšić i Nikola Koljević saopštili su da su podneli ostavke u Predsedništvu BiH.

1992. - SAD su priznale bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i BiH.

1992. - Vojska Hrvatske počinila je ratni zločin u srpskim selima kod Kupresa - samo u Malovanu zaklano je 28 civila.

1997. - Vladini vojnici u Lumumbašiju, drugom najvećem gradu u Zairu [sadašnji Kongo], položili su oružje i priključili se pobunjenicima, koji su nezadrživo napredovali prema glavnom gradu Kinšasi.

1999. - Atinski list „Atinaiki” objavio je da je NATO tokom prve dve sedmice agresije na Jugoslaviju izgubio 32 borbena aviona i da se 88 vojnika vode kao nestali - 44 Amerikanca, 11 Nemaca, osam Francuza, sedam Britanaca i 18 vojnika ostalih NATO zemalja.

1999. - U prvoj međunarodnoj utakmici od početka agresije NATO na Jugoslaviju, na stadionu „Partizana” pred 15.000 gledalaca fudbaleri atinskog AEK i beogradskog „Partizana” igrali su 1:1. Oko 300 navijača grčkog kluba donelo je humanitarnu pomoć u vrednosti milion maraka.

Rođen Ante Topić Mimara



Ante Topić Mimara rođen je na današnji dan 1898. u Korušici, selu u Dalmatinskoj zagori. Umro je 30. siječnja 1987. u Salzburgu.
- Ante Topić Mimara cijeli je svoj život posvetio umjetnosti - bilo njezinu stvaranju kao slikar, ili njezinu očuvanju kao vrstan restaurator i kolekcionar. Veliki je darovatelj zbirke svjetske važnosti po raznolikosti umjetničkih djela i stilskih razdoblja od pretpovijesti do 20. stoljeća. Više od tri tisuće i 700 umjetnina smještenih u zgradi bivše Gimnazije na zagrebačkom Rooseveltovu trgu, današnjem muzeju koji nosi donatorovo ime, darovao je Domovini i hrvatskom narodu

1943. - Umro je srpski pisac i diplomata Jovan Dučić, član
Srpske kraljevske akademije, čija je lirika izuzetne versifikacije,
jezika i plastičnosti slika utisnula pečat na srpsku poeziju u prvoj
polovini 20. veka. Diplomirao je prava u Parizu i od 1912. do 1941. bio
ambasador kraljevina Srbije i Jugoslavije u velikim evropskim
gradovima. Dugo posle oslobođenja zemlje, komunističke vlasti su
nastojale da ga ignorišu kao stvaraoca, n to zbog političkog
opredeljenja, lepeći mu posmrtno, s vremena na vreme, etiketu
velikosrpskog nacionaliste. Tokom Drugog svetskog rata među prvima je
ukazivao na zločinačku prirodu ustaške Nezavisne Države Hrvatske i
stravični genocid nad Srbima. Njegovi zemni ostaci preneti su u
otadžbinu iz SAD-a, gde je umro u emigraciji, u jesen 2000, čime je
ispunjena poslednja Dučićeva želja - sahranjen je u rodnom Trebinju.
Već prvom pesničkom zbirkom "Pjesme", izdatom 1901. u Mostaru,
predstavio se kao nadahnut liričar i pesnik obuzet temama bola i
usamljenosti, ljubavi i smrti. Pisao je i prozu ("Jutra sa Leotara"),
putopise ("Gradovi i himere", "Pismo iz Ženeve", "Pismo s Alpa", "Pismo
iz Španije"), eseje ("Blago cara Radovana", "Moji saputnici", "Staza
pored puta"), studije ("Grof Sava Vladislavić"), istorijske spise
("Verujem u Boga i u srpstvo").