Na današnji dan - 25. mart

Na današnji dan - 25. mart
rts


1196. - Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao je vlast drugorođenom sinu Stefanu, a ne prvencu Vukanu. Na odluku je presudno uticalo to što je u Romeji [Vizantija] 1195. na presto došao car Aleksije III, čija je kćerka Evdokija bila udata za Stefana, ali i Nemanjina procena da je Stefan sposobniji da upravlja državom.

1821. - Grci su na Peloponezu počeli ustanak protiv Turaka, koji je posle 12 godina završen priznavanjem nezavisnosti Grčke.


1844. - Proglašen je Prvi srpski građanski zakonik, koji je odigrao značajnu ulogu u pravnom i društvenom životu Srbije. Ukinut je 1945. dolaskom komunista na vlast.

1867. - Rođen je italijanski dirigent Arturo Toskanini, jedan od najvećih dirigenata 20. veka.

1881. - Rođen je mađarski kompozitor i pijanista Bela Bartok, koji je razvio originalni stil, prožet elementima mađarske narodne muzike.

1903. - Rođen je srpski revolucionar Blagoje Parović „Šmit”, jedan od najistaknutijih rukovodilaca Komunističke partije Jugoslavije pre Drugog svetskog rata.

1908. - Rođen je engleski filmski režiser Dejvid Lin, autor spektakularnih i izvrsno tehnički urađenih filmova, dobitnik više Oskara.

1914. - Umro je francuski pisac i filolog Frederik Mistral, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1904. godine.

1918. - Umro je francuski kopmozitor Klod Ašil Debisi, tvorac muzičkog impresionizma i utemeljivač moderne muzike.

1923. - Jugoslavija je postala deo malobrojne porodice država povezanih vazdušnim saobraćajem, sletanjem na aerodrom u Pančevu aviona na liniji Pariz-Carigrad.

1924. - Kralj Đorđe II je zbačen i Grčka je proglašena republikom, pošto su ekonomska kriza i očajan položaj stotina hiljada izbeglica iz Turske izazvali revolucionarni talas koji je srušio nepopularnu monarhiju.

1941. - Jugoslavija je u Beču potpisala sporazum o pristupanju Trojnom paktu Nemačke, Italije i Japana. Nepuna dva dana potom vojnim udarom oboreni su vlada i regent, princ Pavle Karađorđević. Tome su prethodile masovne demonstracije u Beogradu i drugim srpskim gradovima, koje su izazvale bes Berlina. Nacistička Nemačka je već 6. aprila, bez objave rata, počela napad na Jugoslaviju bombardovanjem Beograda.

1957. - Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisali su Rimske sporazume o osnivanju Zajedničkog tržišta.

1975. - U Rijadu je kralja Saudijske Arabije Fejsala ubio sinovac princ Fejsal Musaid, koji je proglašen neuravnoteženim i u Rijadu mu je javno odrubljena glava u junu 1975. Novi kralj postao je Fejsalov brat Halid Ibn Abdul Aziz.

1991. - Umro je srpski pozorišni, filmski i TV glumac Milutin-Mića Tatić, neponovljivi junak TV serije za decu „Na slovo, na slovo”. Najmlađe slušaoce Radio Beograda godinama je budio emisijom „Dobro jutro, deco”, a deca i sada uživaju u njegovom glasu pozajmljenom Peri Detliću, Popaju, Patku Dači.

1993. - Na pregovorima u Njujorku nije usvojen plan kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji Sajrusa Vensa i lorda Dejvida Ovena za BiH. Plan je prihvatila Hrvatska, lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović ga je potpisao posle dugog natezanja i uz više ograda i uslova. Plan nije potpisala Republika Srpska, iako ga nije sasvim odbacila, ali se usprotivila mapama o razgraničenju.

Rođen Arturo Toscanini


25/03/2007 Jedan od najvećih dirigenata u povijesti glazbe Arturo Toscanini rođen je 25. ožujka 1867. godine u Parmi, a umro 16. siječnja 1957. godine u New Yorku.



Hrvatski sabor prihvatio zahtijevanja


25/03/2007 25. ožujka 1848. godine održana je velika skupština u Dvorani zagrebačkoga Narodnog doma na kojoj su pročitana Narodna zahtijevanja.
Valovi revolucije godine 1848., potaknuti u Europi veljačkom pariškom revolucijom, zapljuskuju i Hrvatsku.Nakon izbijanja revolucije u Beču 13. ožujka 1848., prve vijesti o njoj stižu u Zagreb već 15. ožujka. Svi su narodi austrijske carevine, a među njima i Hrvati, povjerovali da je osvanulo vrijeme za preuzimanje u vlastite ruke svoje političke sudbine. Politički se ideolozi okupljaju, a među njima Ivan Kukuljević, Ambroz Vranicani i mnogi drugi.
Tako je i Bogoslav Šulek objavio članak Naše želje. U njemu, uz ostalo, zahtijeva priključenje Vojne krajine i Dalmacije Hrvatskoj. Tri dana poslije pročitana su Narodna zahtijevanja kojih je bilo ukupno trideset.
Zanimljivo je izdvojiti sljedeća traženja: utemeljenje Sveučilišta u Zagrebu, sloboda tiska, vjere, učenja i govora, jednakost svih pred sudom bez razlike na stalež i vjeru, ukinuće kmetstva (postignuto je u travnju iste godine), podignuće narodne banke i na kraju ukinuće celibata.
Sva su ta zahtijevanja ubrzo stavljena ad acta jer je kontrarevolucija u jesen te godine uzela maha, pa je velik dio narodnih zahtijevanja čekao mnoga desetljeća