Na današnji dan - 24. mart

Na današnji dan - 24. mart
beta


1401. - U pohodu kroz Aziju i Sredozemlje tatarski vojskovođa Tamerlan osvojio Damask.

1603. - Umrla engleska kraljica Elizabeta I. Tokom njene 45-godišnje vladavine Engleska postala vodeća zemlja u proizvodnji tekstila i vune, osnovala svoju prvu koloniju u Severnoj Americi - Virdžiniju, utemeljila Istočnoindijsku kompaniju, a britanski moreplovci, trgovci i gusari stvorili temelje buduće britanske imperije. Presto nasledio škotski kralj Džejms VI, čime je kao Džejms I objedinio englesku i škotsku krunu. Zajednički parlament osnovan 1707, kada su se dve zemlje ujedinile u Veliku Britaniju.


1736. - U Budimu mučenjem na točku ubijen vođa srpskih ustanika Pera Segedinac, koji je 1735. u Pomorišju, Bačkoj i Posavini podigao Vojvođane protiv Austrije. Opevan u narodnim pesmama, a Laza Kostić napisao dramu „Pera Segedinac”.

1882. - Nemački bakteriolog Robert Koh objavio da je izolovao bakteriju koja izaziva tuberkulozu, kasnije poznatu kao „Kohov bacil”.

1882. - Umro američki pisac Henri Vodsvort Longfelou, autor epske poeme „Hijavata”, u kojoj je prikazao folklorno bogatstvo Indijanaca.

1891. - Velika Britanija i Italija postigle sporazum o granicama kolonija u području Crvenog mora.

1905. - Umro francuski pisac Žil Vern, koji je svojim naučnofantastičnim romanima odigrao veliku ulogu u popularizaciji nauke i predvideo mnoga kasnija naučna dostignuća. Napisao 57 romana.

1945. - Američke i britanske trupe u Drugom svetskom ratu prešle reku Rajnu i nastavile nadiranje u unutrašnjost Nemačke.

1945. - U Beogradu potpisan sporazum Vlade Demokratske Federativne Jugoslavije i Uprave Ujedinjenih nacija za pomoć i obnovu. Sporazumom predviđeno da UNRA pomogne u hrani, lekovima, obući i odeći i uputi stručnjake za obnovu poljoprivrede, industrije i saobraćaja.

1962. - Umro švajcarski fizičar, balonista i istraživač morskih dubina Ogist Pikar, profesor Univerziteta u Briselu. 1931. postao prvi čovek koji je dospeo u stratosferu, popevši se balonom do 15.780 metara. Od 1938. spuštao se batiskafom 48 puta u okeanske dubine i do 4.000 metara.

1972. - Velika Britanija uspostavila direktnu kontrolu u Severnoj Irskoj da bi sprečila sukobe paravojnih grupa rimokatolika i protestanata.

1976. - U Argentini vlast preuzela vojna hunta generala Horhea Videle, a predsednica Isabela Peron uhapšena.

1976. - Umro britanski feldmaršal Bernard Lo Montgomeri, jedan od vodećih savezničkih vojskovođa u Drugom svetskom ratu. Pobeda njegove Osme armije nad Afričkim korpusom nemačkog feldmaršala Ervina Romela u bici kod El Alamejna krajem 1942. preokrenula tok rata u Africi.

1980. - U El Salvadoru ubijen najglasniji kritičar vojnih vlasti u toj zemlji zahvaćenoj građanskim ratom, nadbiskup San Salvadora Oskar Arnulfo Romero. Smrt uticajnog i popularnog borca za reforme i ljudska prava izazvala zaoštravanje krize.

1989. - U vodama Aljaske brod „Ekson Valdes” ispustio više od četiri miliona tona nafte.

1990. - Sri Lanku napustilo 2.000 indijskih vojnika, poslednjih iz kontingenta od 50.000, koji su dve i po godine bezuspešno pokušavali da savladaju oružanu pobunu tamilskih gerilaca protiv centralnih vlasti u Kolombu.

1993. - Ezer Vajcman izabran za sedmog predsednika Izraela.

1999. - Snage NATO počele vazdušne udare na Jugoslaviju, Vlada SRJ proglasila ratno stanje. Tokom 78 dana akcije „Milosrdni anđeo”, u kojoj je učestvovalo 19 zemalja, poginulo preko 1.000 ljudi, a više hiljada povređeno. Teško oštećena infrastruktura, vojni i civilni objekti, a šteta procenjena na oko 30 milijardi dolara.

2000. - Lideri Evropske unije na sastanku u Lisabonu usaglasli novu strategiju na Balkanu, jačanje veza sa opozicijom i „civilnim društvom” u Srbiji u cilju postizanja demokratskog preobražaja u celoj SRJ.

2002. - Prvi put u 74-godišnjoj istoriji “Oskara”, dvoje crnaca dobili tu nagradu za najbolju mušku i žensku ulogu - Denzel Vošington za ulogu u filmu „Dan obuke”, a Hale Beri u filmu „Bal čudovišta”. „Blistavi um” osvojio “Oskara” za najbolji film.

2003. - Županijski sud u Rijeci osudio bivšeg hrvatskog generala Mirka Norca na 12 godina zatvora za zločine nad Srbima u Gospiću 1991.

Pre devet godina počelo NATO bombardovanje

Ponedeljak, 24. mart 2008. 00:01


Intervencija NATO protiv bivše SR Jugoslavije, u kojoj je poginulo oko
3.500 ljudi i posle koje je uveden međunarodni protektorat nad Kosovom
i Metohijom, a pokrajina pre nešto više od mesec dana samoproglašena
kao nezavisna država, počela je pre tačno devet godina

Tog 24. marta 1999. godine, bez odluke Saveta bezbednosti UN, počeli su
vazdušni napadi NATO snaga koji su trajali skoro tri meseca i u kojima
su uništavani ne samo vojni ciljevi, već i energetska postrojenja,
mostovi, gusto naseljene četvrti gradova, vozovi, civilni konvoji...

Iako su pre toga svi pregovori međunarodne zajednice i tadašnjeg
jugoslovenskog vrha o pitanju Kosova i Metohije propali, malo ko je
verovao da će napad zaista uslediti.






Prvi udar u 19.45

Odluku o napadu doneo je 23. marta 1999. godine tadašnji generalni
sekretar NATO Havijer Solana nakon propalih pregovora u Rambujeu i
Parizu, jer su tadašnje vlasti u Beogradu odbile da prihvate vojni
aneks ugovora za rešenje kosovske krize, koji je praktično predviđao
okupaciju SRJ. Vazdušni udari počeli su 24. marta u 19,45 minuta. Prva
meta bili su vojni aerodromi u Prištini, Podgorici, Batajnici i Užicu,
kao i ciljevi u Kuršumliji, Novom Sadu, Pančevu, Kragujevcu i Lučanima.

Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 nedelja agresije bar
nekoliko puta nije našao na meti NATO bombi i raketa, dok je Crna Gora,
uglavnom, bila pošteđena tako masovnog bombardovanja.

NATO snage su izvodile napade na SRJ sa brodova u Jadranu i iz četiri
vazduhoplovne baze u Italiji, a u nekim operacijama učestvovali su i
strateški bombarderi koji su poletali iz baza u zapadnoj Evropi i SAD.

Tokom 78 dana vazdušne kampanje nazvane "Milosrdni anđeo" poginula su,
prema podacima državnih organa, 1.002 pripadnika Vojske Jugoslavije i
policije Srbije i oko 2.500 civila, među kojima 89 mališana, a oko
10.000 ljudi je ranjeno i povređeno. Tokom agresije izvršeno je 2.300
vazdušnih udara po 995 objekata širom zemlje, a 1.150 borbenih aviona
NATO lansiralo je oko 1.300 krstarećih raketa i bacilo 2.900 bombi ne
samo na vojne, već i na civilne ciljeve.

Uz upotrebu najubojitijeg oružja, severnoatlantska alijansa je u ratu
protiv naše zemlje upotrebila i zabranjeno naoružanje i izručila 36.000
"kasetnih bombi" i 15 tona municije sa radioaktivnim primesama, kojom
je bombardovano ukupno 112 lokacija.

Projektilima sa osiromašenim uranijumom najviše je gađano područje
Kosova i Metohije. U više gradova i manjih mesta - Aleksincu,
Kuršumliji, Ćupriji, Nišu, Novom Sadu, Murinu, Valjevu, Surdulici. . .
- srušene su skoro kompletne gradske četvrti ili naselja, uz veliki
broj civilnih žrtava.







Civilni ciljevi

Bombardovane su, pored vojnih ciljeva, i izbegličke kolone na području
Kosova, putnički voz u Grdeličkoj klisuri, most u Varvarinu, pijaca u
Nišu...

Pogođeni su i bolnica "Dragiša Mišović" i kineska ambasada u Beogradu,
kada je poginulo desetak nedužnih civla. Beograd je napadnut prvog dana
agresije raketiranjem Jakova i aerodroma u Batajnici.

Uništeni su skoro svi predajnici Radio-televizije Srbije, uključujući
Toranj na Avali i, 23. aprila dva časa posle ponoći, pogođena zgrada
RTS-a, gde je 16 radnika ubijeno, a četvoro teže povređeno.

U bombardovanju su uništena 54 objekta putne infrastrukture, 148
stambenih zgrada, oko 300 škola, bolnice i zgrade državne uprave, a
teže i lakše je oštećeno 176 spomenika kulture, od kojih 23
srednjovekovna manastira i veliki broj crkava širom Srbije, ali i
nekoliko džamija i objekata islamske kulture.

Uništena je trećina elektronskog kapaciteta zemlje, bombardovane su dve
rafinerije (Pančevo i Novi Sad), a snage NATO su prvi put upotrebile i
takozvane "grafitne bombe", kojima je, u više navrata, onesposobljavan
elektroenergetski sistem Srbije.
Prema procenama stručnjaka, materijalna šteta pričinjena bombardovanjem procenjuje se između 30 i 100 milijardi dolara.






Epilog

Intervencija je posle više diplomatskih inicijativa okončana
potpisivanjem kumanovskog sporazuma, a tri dana kasnije počelo je
povlačenje jugoslovenskih snaga sa Kosova i Metohije. Generalni
sekretar NATO izdao je naredbu o prekidu bombardovanja 10. juna, kada
je i SB UN usvojio Rezoluciju 1244.

Na Kosovo i Metohiju je upućeno 37.200 vojnika Kfora iz 36 zemalja sa
zadatkom da čuvaju mir i osiguraju bezbedno okruženje i povratak
izbeglica do postizanja trajnog rešenja.

NATO je na zahtev Srbije prošle godine poslao listu sa koordinatama gde
su izbačene bombe na našu zemlju, što je trebalo da posluži srpskom
Centru za razminiranje da pronađe i uništi neeksplodirane bombe.

Prema toj listi, NATO je bacio 1.080 kasetnih bombi na 218 koordinata u
Srbiji, ali su se zemlje članice ovog vojnog saveza ogradile od bilo
kakve odgovornosti ili pravne obaveze, uključujući i moguće incidenate
do kojih može doći pri njihovom uništavanju.

Prema saopštenju NATO, vojna alijansa je municijom sa osiromašenim uranijumom gađala 95 ciljeva tokom 112 napada.

Iz Centra Srbije za razminiravanje je tada ukazano da u dobijenim
podacima nema tzv. elipse površine, što znači da nije navedeno
potencijalno zagađeno područje posle eksplozije kasetne bombe.

(Tanjug/MONDO/Foto: Tanjug i arhiva)