Na današnji dan - 7. NOVEMBAR

Na današnji dan - 7. NOVEMBAR
RTS

1598 - Rođen je španski slikar Fransisko de Surbaran, čije delo, uz stvaralaštvo Velaskeza, predstavlja vrhunac španskog baroknog slikarstva. Bio je dvorski slikar kralja Filipa IV [1638], a njegovi najbolji radovi nalaze se u samostanima u Sevilji.

1659 - Francuska i Španija su zaključile Pirinejski mir, kojim je završen rat između dve zemlje započet 1635.

1867 - Rođena je poljska naučnica Marija Sklodovska Kiri, prva žena koja je stekla akademsku titulu pariske Akademije medicine i postala šef katedre za fiziku na Sorboni. Radeći sa suprugom Pjerom na istraživanju radioaktinosti, otkrila je radijum [1898] i polonijum. Supružnici Kiri su 1903. podelili Nobelovu nagradu za fiziku sa Bekerelom, a 1911. Marija Kiri je dobila Nobelovu nagradu za hemiju.

1875 - Britanski istraživač Vernej Kameron stigao je na atlantsku obalu Afrike kao prvi Evropljanin koji je prešao Afriku od obale do obale. Na taj put krenuo je 1873. iz Zanzibara.

1879 - Rođen je ruski revolucionar Lav Davidovič Bronštejn, poznat kao Lav Trocki, jedna od ključnih ličnosti u obe ruske revolucije, 1905. i 1917. Bio je član Politbiroa boljševičke partije, predsednik uticajnog Petrogradskog sovjeta, šef diplomatije u prvoj sovjetskoj vladi. Nakon sukoba sa Staljinom, isključen je 1927. iz partije, 1929. je proteran iz S S S R, a u avgustu 1940. po Staljinovom nalogu ubijen u Meksiku.

1913 - Rođen je francuski pisac Alber Kami, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1957. ['Stranac', 'Kuga', 'Mit o Sizifu', 'Pisma nemačkom prijatelju', 'Pobunjeni čovek'].

1917 - U Petrogradu je pod vodstvom vođe boljševika Vladimira Iljiča Lenjina počela Oktobarska socijalistička revolucija. Crvena garda zauzela je sve značjane punktove u gradu, srušena je privremena vlada Aleksandra Kerenskog i formirana prva sovjetska vlada s Lenjinom
na čelu.

1944 - Frenklin Rozevelt izabran je četvrti put za predsednika SAD, što je jedinstven slučaj u američkoj istoriji.

1946 - Završena je prva savezna radna akcija omladine Jugoslavije na železničkoj pruzi Brčko-Banovići. Oko 70.000 mladih iz cele zemlje i 2.000 iz inostranstva izgradilo je za 190 dana prugu dugu 90 kilometara.

1956 - Tokom Suecke krize, Generalna skupština UN izglasala je rezoluciju kojom je Velikoj Britaniji, Francuskoj i Izraelu naloženo da odmah povuku trupe iz Egipta.

1972 - Ričard Nikson izabran je drugi put za predsednika SAD, ali je u avgustu 1974. bio prisiljen da podnese ostavku zbog afere Votergejt u kojoj je otkriveno da su pristalice republikanaca uoči tih izbora, radi špijunaže provalile u glavno sedište Demokratske stranke. To je bilo prvi put da američki predsednik podnese ostavku.

1973 - SAD i Egipat su uspostavili pune diplomatske odnose, prekinute posle Šestodnevnog rata 1967. u kojem je izraelska armija porazila egipatske snage i zauzela Sinaj, područje Gaze i Golansku visoravan u Siriji.

1987 - U Tunisu je u državnom udaru koji je predvodio premijer Bin Ali oboren Habib Burgiba, predsednik države od sticanja nezavisnosti 1956. Ben Ali je za 84-godišnjeg lidera, koji je 1974. proglašen doživotnim predsednikom Tunisa, rekao da je isuviše senilan da bi vladao.

1990 - Meri Robinson je, na prvim predšedničkim izborima posle 17 godina, postala prva žena predsednik Irske.

1992 - Umro je slovački državnik Aleksander Dubček, vođa reformističkog pokreta u Čehoslovačkoj krajem šezdesetih godina 20. veka nazvanog 'Praško proleće', promoter 'socijalizma sa ljudskim likom'. U januaru 1968. je izabran za generalnog sekretara Centralnog komiteta KPČ, a u avgustu iste godine je smenjen nakon vojne intervencije Varšavskog pakta. Posle pada komunističkog režima 1989. izabran je za predsednika čehoslovačkog parlamenta.

2000 - Održani su predsednički izbori u SAD koji su, zbog spora oko izbornih rezultata, doveli zemlju u političku krizu bez presedana. Odlukom Vrhovnog suda SAD 13. decembra za predsednika je izabran republikanski kandidat DŽordž Buš Mlađi.

2001 - Belgijska nacionalna avio kompanija Sabena podnela je zahtev za bankrot i time postala prva evropska avio kompanija koja je to uradila zbog velikih gubitaka u avio industriji, nakon terorističkih napada na Ameriku 11. septembra 2001. godine.

2002 - Na referendumu na Gibraltaru, velikom većinom glasova odbijen je britansko-španski plan o podeli suvereniteta nad ovom kolonijom, što je izvalo zastoj u pregovorima između Londona i Madrida.

2004 - Umro je južno-afrički scenarista Gibson Kente [72], osnivač pozorišta Crnaca, koji je otvoreno priznao da ima AIDS.

Počela Oktobarska revolucija
7. studenoga - U Rusiji ljeti i ujesen 1917. stekli su se svi uvjeti za velik obračun nepomirljivih protivnika. Na jednoj strani našli su se zagovornici brzog kapitalističkog razvoja i nastavka rata s velikim ljudskim gubicima, a na drugoj milijuni iscrpljenih radnika, seljaka i vojnika kojima su mir i kruh bili osnovno pitanje vlastitog opstanka.
Boljševičko vodstvo predvođeno Lenjinom iskoristilo je priliku: tijekom dvaju dramatičnih dana 7. i 8. studenoga, odnosno po starome ruskom kalendaru 25. i 26. listopada - oktobra boljševici su u Petrogradu brzom vojnom akcijom slomili otpor demokratske koalicijske vlade Aleksandra Kerenskog i revolucionarnim putem preuzeli vlast iako nisu imali brojčanu prevlast u zemlji.
To su najbolje potvrdili i kasniji izbori za Ustavotvornu skupštinu na kojima je Lenjinova partija dobila samo 25 posto glasova. Međutim, Lenjin i boljševici nisu tražili zakonsko pokriće jer su, prihvaćajući najtemeljnije i najraširenije zahtjeve ruskog naroda, vješto okrenuli raspoloženje mnoštva u svoju korist. Uzvici: mir, kruh i vlast naroda, tvornice radnicima i zemlja - seljacima doveli su do pobjede Oktobarske revolucije i kasnijeg uspjeha u krvavu građanskom ratu. Presudnu važnost imalo je i to što nije postojalo jedinstveno političko središte protivnika.

Kasniji tijek događaja pokazao je da se iza socijalističke doktrine i njezine provedbe u praksi krila velika obmana. Seljaštvo, koje je iznijelo revoluciju na svojim leđima, stavljeno je pod najstroži nadzor okrutno provedenom kolektivizacijom, a radništvo je gotovo zatočeno u tvornicama koje su na papiru bile njegove. Najgore je to što u sovjetskoj Rusiji kruha nikad nije bilo dovoljno, a obećana demokracija ostala je samo san brojnih naraštaja.
Kako se užurbano podizanje industrije i unapređenje poljoprivrede provodilo izvan povijesnog konteksta i prirodnih poticaja, sovjetska vlast služila se neprestano žestokom represijom kako bi postigla svoje ciljeve. Jačanjem pritiska aparat vlasti postajao je sve moćniji, šireći nasilje preko svih granica pa se u Staljinovo vrijeme teror provodio čak i zbog samog sebe.
Kasnije geslo - stići i prestići kapitalizam - dovelo je napokon i do samouništenja cijeloga tog sustava. U velikoj i bogatoj zemlji zadan je najveći mogući udarac gospodarskom napretku, razvoju civilizacije, građanskim slobodama pa čak i ljudskoj osobnosti. Komunistička diktatura pokazala se tako povijesno i humanistički potpunim promašajem koji je, na žalost plaćen izvanredno velikim patnjama i žrtvama milijuna ljudi, i to ne samo u Sovjetskom Savezu.