Na današnji dan - 12.OKTOBAR

Na današnji dan - 12.OKTOBAR
RTS

1492. - Španski moreplovac Kristifor Kolumbo
otkrio Ameriku, iskrcavši se na ostrvce Gvanahani [sadašnji Votling] - on mu je dao ime San Salvador.

1518. - Nemački verski reformator Martin Luter, optužen za jeres, sazvao skupštinu grada Augsburga i u teološkoj raspravi s italijanskim rimokatoličkim kardinalom Tomazom de Viom, poznatim kao Kajetan, odbacio zahtev rimske kurije da se pokaje i odrekne svojih uverenja.

1811. - Paragvaj proglasio nezavisnost od Španije i Argentine.

1822. - Brazil stekao nezavisnost od Portugala pod vlašću jednog princa iz portugalske kraljevske kuće Braganca.

1865. - Rođen srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Srpskog geografskog društva, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, predsednik
Srpske kraljevske akademije, počasni doktor pariske Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu.

1870. - Umro američki general Robert Edvard Li, komandant armije Virdžinije i vojske Konfederacije [Jug] u gradjanskom ratu u
SAD od 1861. do 1865, najsposobniji vojskovodja tog rata.

1873. - Rođena srpska slikarka Nadežda Petrović,
profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač 'Kola srpskih sestara' [s Branislavom Nušićem]. Slikarstvo je studirala
u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu je priredila 1900.

1874. - Rođen srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu, stručnjak za srpsku
srednjevekovnu umetnost.

1897. - U Beograd iz Beča preneti posmrtni ostaci srpskog jezičkog reformatora Vuka Stefanovića Karadzića i sahranjeni u porti Saborne crkve.

1918. - 'Marš na Drinu' srpskog kompozitora Stanislava Biničkog prvi put odjeknuo ulicama Niša, tek oslobođjenog u Prvom svetskom ratu.

1924. - Umro francuski pisac Anatol Frans, član Francuske akademije i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1921.

1934. - Maloletni Petar II Karađorđević proglašen kraljem Jugoslavije, tri dana pošto je u Marselju ubijen njegov otac Aleksandar I, u atentatu koji su izveli hrvatski teroristi -
ustaše.

1935. - Rođen italijanski operski pevač Lučano Pavaroti, čiji lirski obojen glas velikog dijapazona su karakterisali snažni
tonovi u visokom registru.

1942. - U bici na pacifičkom ostrvu Gvadalkanal Amerikanci u Drugom svetskom ratu porazili Japance i zaustavili njihovo nadiranje ka Australiji.

1960. - Tokom debate o kolonijalizmu u Generalnoj skupštini UN, ljutiti sovjetski lider Nikita Sergejevič Hruščov je nakon što je skinuo cipelu, tresnuo njome o sto nekoliko puta.

1964. - U orbitu oko Zemlje lansiran sovjetski vasionski brod 'Vashod 1', prva svemirska letilica s višečlanom posadom.

1968. - Afrička država Ekvatorijalna Gvineja [do tada Španska Gvineja] je stekla nezavisnost posle 190 godina španske kolonijalne uprave.

1968. - Predvođena pukovnikom Omarom Torihosom Ererom, Nacionalna garda Paname je oborila predsednika Arnulfa Arijasa Madrida.

1969. - Lansiran sovjetski vasionski brod 'Sojuz 7' s tročlanom posadom, koji se potom spojio sa 'Sojuzom 6' u kojem su bila dva člana posade.

1976. - Premijer Kine Hua Guofeng je postao šef vladajuće Komunističke partije.

1978. - U Vašingtonu počeli mirovni pregovori Izraela i Egipta uz učesće predsednika SAD Džimija Kartera.

1983. - Bivši japanski predsednik vlade Kakuei Tanaka je osuđen na četiri godine zatvora zbog umešanosti u aferu podmićivanja 'Lokid'.

1984. - U eksploziji bombe koju su podmetnuli teroristi Irske republikanske armije u 'Grand hotel' u engleskom gradu Brajton, gde je održavana godišnja konferencija britanskih konzervativaca, poginulo je pet ljudi.

1990. - Islamski teroristi na motociklima u Kairu su iz zasede ubili predsednika egipatske skupštine Rifata Mahdžuba i trojicu njegovih telohranitelja.

1992. - U Kairu poginulo više od 550 ljudi u zemljotresu čiji je epicentar bio blizu velikih piramida u Gizi.

1996. - Umro francuski teniser Rene Lakost - osnivač kompanije za proizvodnju sportske opreme s prepoznatljivim 'krokodilčićem' kao zaštitnim znakom - poslednji od francuska
'četiri musketira' koji su dominirali svetskim tenisom dvadesetih godina 20. veka.

1999. - General Pervez Mušaraf je vojnim udarom oborio vladu pakistanskog predsednika vlade Navaza Šarifa, raspustio skupštinu Pakistana i zaveo vanredno stanje.

2000. - Islamski teroristi su u jemenskoj luci Aden udarili brodićem napunjenim eksplozivom američki razarač 'Kol', usmrtivši 17 i ranivši više desetina američkih mornara.

2002. - U eksploziji dve podmetnute bombe u letovalištu 'Kuta bič' na indonežanskom ostvu Bali poginule su 202 osobe iz 21 zemlje a povređeno je više od 300. Većinu žrtava terorističkog napada čine turisti, uglavnom iz Australije, Velike Britanije, SAD, Francuske, Nemačke i Švedske.

- Danas je Miholjdan, dan kada se slavi Sveti Kirijak Otšelnik. Sveti Kirijak, rođen je u Korintu krajem petog veka, još za života smatrali su ga stubom Hrišćanstva i uzorom
monaških vrlina. Mnoge srpske porodice slave Miholjdan kao krsnu slavu. Posebno ga često slave u Boki Kotorskoj, pošto se Sveti Kirijak poštuje i kao zaštitnik pomoraca. Po narodnom verovanju posle Miholjdana nastupa prava jesen, ali ako se topli dani još nastave taj period naziva se 'Miholjsko leto'.

Ubijen Mehmed-paša Sokolović



12. listopada - Plaćeni je ubojica na današnji dan, 12. listopada 1579. godine, ubio Mehmed-pašu Sokolovića, jednog od najvećih turskih vojskovođa i državnika, podrijetlom iz Hercegovine.
Sokolovića su još kao dječaka zarobili Turci. Zahvaljujući snažnoj volji, nesvakidašnjim sposobnostima i obrazovanju on je od roba postao veliki vezir Osmanlijskog carstva. Na tom važnom položaju, s kojeg je stvarno upravljao Turskom, služio je tri sultana: Sulejmana II., Selima II. i Murata III.
Gotovo sve velike akcije Osmanlija u 16. stoljeću bile su vezane uz njegovo ime. Za Sulejmana Osvajača njegova je zvijezda najviše sjala. Tursko je Carstvo tada na vrhuncu svoje moći zahvaljujući, uz ostalo, i državničkoj vještini Mehmed-paše Sokolovića, Sulejmanova zeta i intimnog prijatelja. Poznati događaj kod Sigeta, kada je pred vojskom skrivao mrtvo Sulejmanovo tijelo, samo je potvrda njegove lukavosti koja ga je i održala da pod tri sultana zadrži položaj velikog vezira.



Nakon Sulejmanove smrti Mehmed-paša je neograničeni gospodar Turske jer je sultan Selim bio slab i nevješt vladar. Kada se na prijestolje uspeo Murat, vezir Sokolović zadržao je položaj, ali su protiv njega česta podmetanja i urote, koje završavaju njegovim ubojstvom u sedamdesetoj godini. Za života Sokolović je financijski podupirao prosvjetu, književnost i umjetnost, osobito glazbu i graditeljstvo.
Dao je izgraditi veličanstvene zgrade u mnogim gradovima Europe i Azije, a posebno je zanimljivo to što se, shvativši značenje prolaza iz Sredozemnog u Crveno more, bavio mišlju da prokopa Sueski kanal.
Taj njegov naum omeo je poraz kod Astrahana kada su Rusi rastjerali prikupljene radnike i vojnike. Zbog svega toga nije ni čudo što su suvremenici govorili za Mehmed-pašu Sokolovića da je za tri sultana držao kao čvrsti stup golemu državnu zgradu, koja se proširila na sve četiri strane svijeta. Nakon njegove smrti ona se odmah počela rušiti.