Na današnji dan - 5. avgust

Na današnji dan - 5. avgust
beta


1583. - Hemfri Gilbert osnovao prvu englesku koloniju u Severnoj Americi, u Sent Džonu na Njufaundlendu.

1716. - Austrijski princ Eugen Savojski sa armijom od 40.000 vojnika u bici kod Petrovaradina naneo težak poraz turskoj vojsci od 150.000 ljudi pod komandom Darnada Ali-paše. U bici poginulo oko 30.000 turskih vojnika. Godinu dana kasnije Eugen Savojski osvojio Beograd, koji je ostao pod austrijskom vlašću do 1739.


1844. - Rođen ruski slikar Ilja Jefimovič Rjepin, glavni predstavnik realizma u ruskom slikarstvu. Izvršio veliki uticaj na umetnike svog vremena, a sovjetski socijalistički realisti smatrali ga svojim uzorom.

1850. - Rođen francuski pisac Gi de Mopasan, jedan od najznačajnijih autora kratke forme. Objavio oko 300 pripovedaka od kojih se veliki broj smatra remek-delima svetske književnosti.

1895. - U Londonu umro nemački filozof Fridrih Engels, jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa, s kojim je 1864. organizovao Prvu internacionalu, međunarodno udruženje radnika.

1906. - Rođen Džon Hjuston, jedan od najpoznatijih američkih filmskih reditelja.

1914. - Crna Gora objavila rat Austrougarskoj.

1914. - Kuba, Meksiko, Urugvaj i Argentina proglasili neutralnost u Prvom svetskom ratu.

1914. - Prvi električni saobraćajni signali za regulisanje različitih saobraćajnih pravaca postavljeni u Aveniji Euklid i Istočnoj 105. ulici u Klivlendu, u američkoj državi Ohajo.

1915. - Nemci u Prvom svetskom ratu okupirali poljsku prestonicu Varšavu.

1940. - Letonija ušla u sastav SSSR pod nazivom Letonska Sovjetska Socijalistička Republika.

1943. - Plotunima iz 222 artiljerijska oruđa u Moskvi, u Drugom svetskom ratu, obeležene pobede nad nemačkim trupama na Istočnom frontu. Sovjetska armija oslobodila gradove Orel i Bjelgorod.

1949. - U zemljotresu jačine 6,7 stepeni Rihterove skale u Ekvadoru poginulo oko 6.000 ljudi, a oko 100.000 ostalo bez domova.

1960. - Gornja Volta stekla nezavisnost od Francuske.

1962. - Američka filmska glumica Merilin Monro, jedna od najvećih holivudskih zvezda i seks-simbol pedesetih godina XX veka, nađena mrtva u 36. godini.

1963. - SSSR, SAD i Velika Britanija potpisali u Moskvi sporazum o zabrani nuklearnih proba.

1974. - Predsednik SAD Ričard Nikson priznao da je učestvovao u prikrivanju afere “Votergejt” i blokiranju istrage o upadu u sedište Demokratske stranke u poslovnom centru „Votergejt”. Podneo ostavku 9. avgusta.

1984. - Umro britanski pozorišni i filmski glumac Ričard Barton, koji se proslavio u pozorištu kreacijama Šekspirovih likova, a potom i na filmu. U jugoslovenskom filmu „Sutjeska” igrao lik Josipa Broza Tita.

1994. - Avioni NATO bombardovali položaje bosanskih Srba oko Sarajeva pošto su pripadnici Vojske Republike Srpske uzeli deo naoružanja iz skladišta mirovnih snaga UN na planini Igman.

1995. - SAD i Vijetnam uspostavili diplomatske odnose posle višedecenijskog neprijateljstva i založili se za unapređenje međusobne saradnje.

1998. - Umro bugarski komunistički lider Todor Živkov, sekretar Komunističke partije Bugarske od 1954, šef države od 1971. do 1989, kada su ga reformisti u Komunističkoj partiji prisilili da podnese ostavku.

2000. - Umro britanski glumac Alek Ginis, dobitnik “Oskara” za film „Most na reci Kvaj” 1957. i “Oskara” za ukupan doprinos filmskoj umetnosti 1980.

2001. - Talibanska vlada u Avganistanu zatvorila osam stranih humanitarnih radnika pod optužbom da su širili hrišćanstvo među muslimanima.

Oluja - simbol Domovinskog rata

5. kolovoza - Hrvatska slavi Dan pobjede i domovinske zahvalnosti sjećajući se 5. kolovoza 1995., kada je u akciji Oluja oslobođen Knin, središte srpske pobune od početka 90-ih.

Akcijom Oluja oslobođeno je oko 11 tisuća četvornih kilometara okupiranog područja, a oslobađanje Knina bilo je kruna akcije. Akcija je počela u petak, 4. kolovoza, u pet sati. Građanima srpske nacionalnosti s okupiranih područja Knina, Gračaca, Lapca, Korenice, Slunja, Gline, Dvora i Petrinje porukom se obratio tadašnji predsjednik države Franjo Tuđman i pozvao ih da ostanu u svojim kućama.

U ranim večernjim satima 4. kolovoza javnost je upoznata s time da akcija teče prema planu. Te večeri Hrvatska vojska i policija oslobodile su Sveti Rok, svega su nekoliko kilometara od Knina koji je u okruženju, te nekoliko gradova na okupiranim područjima.

U subotu, 5. kolovoza, točno u podne na kninskoj se tvrđavi zavihorila dvadesetmetarska hrvatska zastava.
Hrvatska vojska i policija oslobodile su i Gračac, Lovinac, Benkovac, Kijevo, Vrliku, Primišlje kraj Slunja i nekoliko prometnica. Oslobođena je i Dubica pa su hrvatske snage došle na međunarodno priznatu granicu Hrvatske i BiH. U nedjelju, 6. kolovoza, stigle su vijesti o oslobađanju Plaškog, Ličkog Osika i Vrhovina, Obrovca, Korenice, Slunja, Plitvica..., a 7. kolovoza objavljeno je da je nakon 84 sata akcija Oluja u bivšim sektorima sjever i jug završena. Poginula su 174, a ranjeno je 1430 pripadnika hrvatskih snaga