Na današnji dan - 5. jul

Na današnji dan - 5. jul
rts




1791. - Džordž Hemond postavljen je za prvog ambasadora Velike Britanije u SAD.

1811. - Venecuela je postala prva južnoamerička država koja je proglasila nezavisnost od Španije.

1830. - Francuske kolonijalne trupe zauzele su grad Alžir u Alžiru, tada pod vlašću Otomanskog carstva. Alžir je ostao pod francuskom upravom do 1962, kad je posle oslobodilačkog rata izborio nezavisnost.


1833. - Umro je francuski hemičar Žozef Nisefor Nieps, pionir fotografije. Usavršavajući litografiju od 1813. do 1820, prvi je u svetu uspeo da fiksira sliku dobijenu u mračnoj komori pomoću posrebrene bakarne ploče prekrivene osetljivim slojem asfaltnog laka.

1857. - Rođena je nemačka revolucionarka Klara Cetkin, jedan od osnivača ženskog međunarodnog radničkog pokreta i Komunističke partije Nemačke, na čiji je predlog 8. mart proglašen Međunarodnim danom žena.

1872. - Rođen je francuski državnik Eduar Erio, kojeg su Nemci u Drugom svetskom ratu 1942. oterali u zarobljeništvo, odakle je oslobođen 1945. pošto je Crvena armija zauzela Berlin.

1879. - Rođen je američki teniser i političar Dvajt Dejvis, koji je 1900. osnovao tenisko takmičenje nacija „Dejvis kup”.

1880. - Rođen je češki violinista i kompozitor Jan Kubelik, koji je počeo da nastupa već u osmoj godini života, stekavši ugled jednog od najvećih violinskih virtuoza svog vremena, a kao kompozitor je pokazao smisao za kolorit, mada nije iskazao znatniju inventivnost. Dela: „Američka simfonija u a-molu”, šest koncerata za violinu i orkestar, simfonijske varijacije za violinu i kamerni orkestar, kraće kompozicije za violinu i klavir.

1889. - Umro je srpski pisac Jakov Ignjatović, začetnik realizma u srpskoj književnosti. Napisao je devet romana, 17 pripovedaka, knjigu memoara i veliki broj publicističkih i političkih članaka.

1889. - Rođen je francuski pisac, slikar i režiser Žan Kokto, član Francuske akademije. Često je menjao stav i stil i oprobao se kao pesnik, romansijer, pisac drama, kritičar, slikar, režiser i filmski scenarista. Dela: romani „Strašna deca”, „Tomas varalica”, pozorišni komadi „Pisaća mašina”, „Strašni roditelji”, „Orfej”, „Edip”, „Antigona”.

1901. - Rođen je ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, jedan od utemeljivača parodijsko-satiričnog žanra minijatura i romansi s lutkama i osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka, jedinstvenog u svetu.

1911. - Rođen je francuski državnik Žorž Pompidu, predsednik Francuske od 1969. do 1974. Šef države postao je posle ostavke Šarla de Gola.

1932. - U Portugalu je premijer postao Antonio de Oliveira Salazar, koji je 1933. zaveo profašističku diktaturu, okončanu tek 1974, četiri godine posle njegove smrti.

1941. - U Beogradu su u Drugom svetskom ratu Nemci osnovali zloglasni logor na Banjici, kroz koji su do oktobra 1944. prošle desetine hiljada ljudi, uglavnom Srba i Jevreja. Većina logoraša je usmrćena na stratištu u Jajincima blizu Beograda, gde je iz tog logora, logora na Starom sajmištu i ostalih zatvora streljano najmanje 70.000 ljudi.

1943. - Ofanzivom nemačkih snaga na položaje Crvene armije iz pravca Orela i Harkova, u Drugom svetskom ratu je počela Kurska bitka, najveći tenkovski okršaj u istoriji ratova, u kojoj je učestvovalo oko 6.000 tenkova s obe strane. Nemci su angažovali 50 divizija, od kojih 14 oklopnih i dve motorizovane, ali su pretrpeli poraz - izgubili su pola miliona vojnika i 2.900 tenkova - od kojeg se nisu oporavili.

1943. - U borbama za oslobođenje Zvornika u Drugom svetskom ratu poginuo je politički komesar Prve proleterske divizije Filip Kljajić-Fića, jedan od organizatora ustanka u Srbiji 1941, član Glavnog štaba Srbije.

1959. - Predsednik Indonezije Ahmed Sukarno raspustio je parlament i preuzeo dikatatorska ovlašćenja.

1975. - Zelenortska ostrva dobila su nezavisnost posle 500 godina pod portugalskom vlašću.

1975. - Američki teniser afričkog porekla Artur Eš je u finalu pobedio zemljaka Džimija Konorsa, postavši prvi crnac u dugoj istoriji turnira u Vimbldonu koji je pobedio na najprestižnijem svetskom teniskom takmičenju.

1977. - General Mohamad Zija ul Hak je u Pakistanu vojnim udarom zbacio premijera Zulfikara Ali Buta.

1980. - Švedski teniser Bjorn Borg je peti put uzastopno pobedio na turniru u Vimbldonu, što niko dotad nije uspeo.

1990. - Skupština Srbije usvojila je Zakon o prestanku rada Skupštine i Izvršnog veća Kosova i Metohije zbog njihovog secesionističkog delovanja i nastojanja da stvore „Republiku Kosovo”.

1994. - Palestinski vođa Jaser Arafat doputovao je na Zapadnu obalu posle 27 godina u izbeglištvu, najavivši preobražaj teritorija pod palestinskom samoupravom u državu Palestina, s prestonicom u istočnom Jerusalimu.

2000. - Turski apelacioni sud potvrdio je jednogodišnju kaznu zatvora vođi islamista, bivšem premijeru Nedžmetinu Erbakanu, zbog toga što je podsticao mržnju u govorima šest godina ranije.

2001. - Prilikom pada ruskog aviona „Tupoljev 135” u blizini sibirskog grada Irkutsk, poginulo je svih 145 putnika i članova posade.

2003. - Dve Čečenke, islamske teroristkinje-samoubice, aktivirale su eksploziv ispred ulaza na moskovski aerodrom „Tušino”, gde je održavan veliki rok koncert, usmrtivši najmanje 18 mladih ljudi.

Rođen Tin Ujević


5. srpanj - Pjesnik Augustin Tin Ujević rođen je 5. srpnja 1891. u Vrgorcu. Umro je 12. studenoga 1955. u Zagrebu.
Djetinjstvo je proveo u Vrgorcu, Imotskom i Makarskoj, a u Splitu je s odličnim uspjehom maturirao 1909. Iste godine Ujević se upisuje na Filozofski fakultet u Zagrebu, zatim prelazi u Beograd, a već početkom studenoga stiže u Pariz.
Uklopivši se u matoševski obojenu struju kasne hrvatske moderne, Ujević se u zajedničkoj, prekretničkoj zbirci 1914. "Hrvatska mlada lirika" najavljuje kao najvažniji i najcjelovitiji pjesnik između dvaju ratova. Razvojna linija njegova pjesništva teče do 1920., kada se predstavlja "Lelekom sebra". U toj prvoj zbirci savršenim je sonetima izrazio produhovljenu ljubav izabranoj, idealnoj ženi, obuhvativši refleksivno začuđujuće bogat registar odnosa prema njoj - od glorifikacije, kad je naziva kraljicom, do prokletstva, kad je izjednačuje s hijenom.
Šest godina poslije objavljena je "Kolajna", vjerojatno najuzbudljivija i najzrelija knjiga u ovom dijelu Europe. Težnja za apsolutnim preobražava se od traženja apsolutnog u svijetu do pjesnikova zahtjeva koji od sebe traži da bude savršen, a kako je to nemoguće, osjeća grizodušje, osjeća se grješnim pa jeca: "Nisam li pjesnik, ja sam barem patnik..."

Slijede zbirke pjesama "Auto na korzu", koja je izašla 1932., i "Ojađeno zvono", objavljena godinu dana poslije. Završna pjesnikova faza "Žedan kamen na studencu", 1955., pokazuje smirivanje pjesnika, u biti punog strasti i prosvjeda, njegovo pomirenje sa svijetom i ljudima, pomalo rezignirano prihvaćanje života sa svim njegovim dobrim i lošim stranama.
Od brojnih recenzija, kritika i eseja Ujević je sastavio dvije knjige: "Ljudi za vratima gostionice" i "Skalpel kaosa", obje tiskane 1939. Bio je izvrstan prevoditelj, osobito s francuskog jezika. Po svemu što je napisao Ujević je najbolji čarobnjak hrvatskog jezika, jedinstveni sintetičar modernog i klasičnog u poeziji, skeptik koji je u svakoj zabludi nalazio istinu i u svakoj istini zabludu.

gradski-seljak ::

Rođen Tin Ujević


5. srpanj - Pjesnik Augustin Tin Ujević rođen je 5. srpnja 1891. u Vrgorcu. Umro je 12. studenoga 1955. u Zagrebu.
Djetinjstvo je proveo u Vrgorcu, Imotskom i Makarskoj, a u Splitu je s odličnim uspjehom maturirao 1909. Iste godine Ujević se upisuje na Filozofski fakultet u Zagrebu, zatim prelazi u Beograd, a već početkom studenoga stiže u Pariz.
Uklopivši se u matoševski obojenu struju kasne hrvatske moderne, Ujević se u zajedničkoj, prekretničkoj zbirci 1914. "Hrvatska mlada lirika" najavljuje kao najvažniji i najcjelovitiji pjesnik između dvaju ratova. Razvojna linija njegova pjesništva teče do 1920., kada se predstavlja "Lelekom sebra". U toj prvoj zbirci savršenim je sonetima izrazio produhovljenu ljubav izabranoj, idealnoj ženi, obuhvativši refleksivno začuđujuće bogat registar odnosa prema njoj - od glorifikacije, kad je naziva kraljicom, do prokletstva, kad je izjednačuje s hijenom.
Šest godina poslije objavljena je "Kolajna", vjerojatno najuzbudljivija i najzrelija knjiga u ovom dijelu Europe. Težnja za apsolutnim preobražava se od traženja apsolutnog u svijetu do pjesnikova zahtjeva koji od sebe traži da bude savršen, a kako je to nemoguće, osjeća grizodušje, osjeća se grješnim pa jeca: "Nisam li pjesnik, ja sam barem patnik..."

Slijede zbirke pjesama "Auto na korzu", koja je izašla 1932., i "Ojađeno zvono", objavljena godinu dana poslije. Završna pjesnikova faza "Žedan kamen na studencu", 1955., pokazuje smirivanje pjesnika, u biti punog strasti i prosvjeda, njegovo pomirenje sa svijetom i ljudima, pomalo rezignirano prihvaćanje života sa svim njegovim dobrim i lošim stranama.
Od brojnih recenzija, kritika i eseja Ujević je sastavio dvije knjige: "Ljudi za vratima gostionice" i "Skalpel kaosa", obje tiskane 1939. Bio je izvrstan prevoditelj, osobito s francuskog jezika. Po svemu što je napisao Ujević je najbolji čarobnjak hrvatskog jezika, jedinstveni sintetičar modernog i klasičnog u poeziji, skeptik koji je u svakoj zabludi nalazio istinu i u svakoj istini zabludu.

On je legenda svih legendi!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

.