Na današnji dan - 28. jun

Na današnji dan - 28. jun
beta




1098. - Krstaši su u Prvom krstaškom ratu pobedili Turke u bici kod Antiohije.

1389. - U bici na Kosovu polju Turci su pobedili srpsku vojsku i obezbedili dalji prodor na Balkan. Srbija je potom postala turska vazalna država, a njeno osvajanje završeno je 1459. kada su Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo.


1491. - Rođen je engleski kralj Henri VIII, koji je tokom vladavine (od 1509) proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku. Sukobio se sa papom koji nije hteo da poništi njegov brak sa jednom od šest žena i proglasio se za poglavara novoosnovane Anglikanske crkve (1534).

1577. - Rođen je flamanski slikar Peter Paul Rubens. Njegove velike kompozicije smatraju se najvećim dometom flamanskog baroknog slikarstva i autentičnim izrazom baroknog duha („Poslednji sud”, „Venera”, „Parisov sud”, „Otmica Leukipovih kćeri”).

1629. - Mirom u Aleu okončana je pobuna hugenota (protestanata) u Francuskoj, ali time nisu okončani njihovi progoni, koji su imali vrhunac u „Vartolomejskoj noći” 1572. kada je po naređenju Katarine Mediči ubijeno preko 20.000 njihovih pristalica. Punu ravnopravnost sa katolicima oni su stekli tek nakon Francuske revolucije.

1712. - U Ženevi je rođen francuski pisac i filozof Žan Žak Ruso, čije je delo bilo inspiracija Francuske revolucije i imalo značajan uticaj na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX veka („Emil - ili o vaspitanju”, „Rasprava o poreklu i osnovama nejednakosti među ljudima”, „Pismo Dalamberu”, „Ispovesti”).

1867. - Rođen je italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najzačajnijih dramskih pisaca 20. veka („Šest lica traže pisca”, „Đakomino”, „Henri IV”).

1873. - Rođen je francuski hirurg i biolog Aleksis Karel, čije je delo imalo značajnu ulogu u razvoju metoda transplantacije tkiva. Dobitnik je Nobelove nagrade za medicinu 1912.

1874. - Umro je srpski političar Ilija Garašanin, jedan od vođa ustavobranitelja, ministar unutrašnjih poslova i predsednik vlade kneževine Srbije (1861-1867). Njegovo delo „Načertanije” (1844) prvi je nacionalni program Srbije nakon oslobođenja od turske vlasti i bilo je temelj srpske spoljne politike sve do Prvog svetskog rata.

1902. - SAD su kupile od Francuske za 40 miliona dolara koncesiju za gradnju Panamskog kanala.

1914. - Pripadnik organizacije „Mlada Bosna” Gavrilo Princip ubio je u Sarajevu austrougarskog nadvojvodu, prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu ženu Sofiju. To je bila varnica za početak Prvog svetskog rata.

1919. - Potpisan je Versajski mirovni ugovor između Nemačke i saveznika, kojim je i formalno završen Prvi svetski rat.

1921. - Donet je Ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Vidovdanski ustav) kojim je novonastala država proglašena ustavnom, parlamentarnom i naslednom monarhijom sa dinastijom Karađorđević.

1948. - Na sastanku u Bukureštu Komunistička partija Jugoslavije isključena je iz Informacionog biroa komunističkih partija (Informbiro). To je značilo i formalni raskid odnosa sa zemljama komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije i kampanja protiv jugoslovenskog rukovodstva, koje su usledile, trajale su do 1955.

1950. - Amerikanci su pobedili Engleze sa 1:0 na Svetskom fudbalskom kupu u Brazilu.

1950. - Pušten je u saobraćaj put Beograd-Zagreb, dug 400 kilometara, nazvan „Autoput bratstvo-jedinstvo”, u čijoj su izgradnji učestvovale dobrovoljne omladinske radne brigade iz svih krajeva Jugoslavije.

1956. - U poljskom gradu Poznanj ugušena je pobuna radnika uz veliki broj žrtava. To je bio jedan od prvih izraza krize u istočnoevropskim zemljama posle Staljinove smrti.

1960. - Osnovan je Univerzitet u Novom Sadu.

1976. - Sejšelska ostrva u Indijskom okeanu su posle 160 godina stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1977. - Umro je srpski slikar Ivan Tabaković, profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najznačajnijih predstavnika srpskog modernog slikarstva („Metamorfoze”, „Autoportret”).

1981. - U eksploziji bombe u sedištu Islamske republikanske partije poginule su 74 osobe, među kojima i lider partije i predsednik Vrhovnog suda Irana ajatolah Mohamed Hosein Behešti.

1989. - Na Gazimestanu, na Kosovu, obeležena je 600-godišnjica Kosovske bitke. Centralni događaj na skupu, kojem je prisustvovalo oko milion ljudi, bio je govor tadašnjeg predsednika Srbije Slobodana Miloševića kojim je počeo meteorski uspon ovog srpskog političara.

1992. - U organizaciji opozicionog Demokratskog pokreta Srbije (DEPOS) u Beogradu, ispred zgrade Skupštine SRJ počeo je Vidovdanski sabor. Učesnici dotada najvećeg opozicionog skupa u Srbiji, koji je trajao neprekidno osam dana, zahtevali su ostavku predsednika Srbije Slobodana Miloševića, raspuštanje Narodne Skupštine i formiranje vlade nacionalnog spasa.

1997. - Kubanski i argentinski forenzičari pronašli su šest kostura u blizini bolivijskog grada Valgranda. Kasnije je utvrđeno da su među njima i ostaci legendarnog vođe gerile Ernesta Če Gevare.

2001. - Bivši predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević izručen je Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu, kao prvi šef države koji je predat međunarodnom sudu. Milošević je 27. maja 1999. optužen za zločine protiv čovečnosti, kršenje zakona i pravila rata i genocid tokom ratova u Hrvatskoj 1991-1992. i BiH 1992-1995. i na Kosovu 1999.

2001. - Umro je američki filmski i pozorišni glumac Džek Lemon, jedan od najpopularnijih američkih komičara, dobitnik dva Oskara i nagrade za životno delo (1988) Američkog instituta za film („Spasite tigra”, „Neki to vole vruće”).

Atentat u Sarajevu

28. lipnja - Na današnji dan 1914. godine hici iz pištolja pripadnika organizacije Mlada Bosna Gavrila Principa, zaključili su jedno razdoblje svjetske povijesti. U Sarajevu su u dobro organiziranom atentatu ubijeni austrijski prestolonasljednik Franz Ferdinand i njegova supruga. Bio je to izravan povod Prvom svjetskom ratu jer je Austro-Ugarska zatražila zadovoljštinu od Srbije, i kad je nije dobila, počela je ratne operacije na Balkanu koje su u rat uvukle i druge suprotstavljene europske velesile.
Tih godina, dva moćna saveza - Antanta i Centralne sile - težile su novoj podjeli svijeta pa je na mnogim točkama prijetila opasnost od izbijanja rata. 1908. Austrija je aneksijom Bosne i Hercegovine izazvala svjetsku krizu, a kasnije, u balkanskim ratovima, ojačale su i velikosrpske pretenzije na južnoslavenska pokrajine Austro-Ugarske. Čekala se samo prigoda za obračun.
Vojni krugovi Srbije, koji su potajno pripremali i oružjem opskrbili buduće atentatore, izabrali su za metu austrijskog prestolonasljednika Franza Ferdinanda, političara koji je dugogodišnju krizu crno-žute monarhije želio riješiti preuređenjem zemlje. Njegova je ideja bila da centralističku državu pretvori u savez nacionalnih demokracija u kojem bi, uz Nijemce i Mađare i Južni Slaveni imali svoju državu u sklopu habsburškog carstva.

Talijanski ministar grof Sforza svjedoči kako mu je srpski vođa Nikola Pašić izjavio da se samo jednom preplašio za sudbinu svoje zemlje, a to je bilo onda kada su mu postale jasne namjere Franza Ferdinanda. Nazočnost Ferdinanda na velikim manevrima u Bosni shvaćena je u Beogradu kao izazov pa je odmah pokrenut skriveni mehanizam odmazde u kojem je glavna uloga namijenjena jugoslavenski orijentiranim omladincima Mlade Bosne.
Za posjeta Sarajevu na Ferdinanda je najprije Čabrinović bacio bombu. Tridesetak minuta kasnije Gavrilo Princip iz pištolja je smrtno ranio austrijskog prestolonasljednika i njegovu suprugu. Ubojstvo u Sarajevu pokrenulo je Austro-Ugarsku u rat protiv Srbije. Stari kontinent tako se našao na kraju mučnog puta: zahvaćene obvezama vojnih saveza europske sile jedna za drugom ulazile su u svjetski sukob.

NA DANAŠNJI DAN : Zločini nad Srbima u BiH i Hrvatskoj


Krvavi Vidovdan u selima oko Nevesinja



Zaborani, malo, siromašno srpsko selo (Srba 2u opštini Nevesinje, napadnuto na veliki srpski praznik Vidovdan 28. juna 1992. Napad je izvršila jedna od lokalnih diverzantsko-terorističkih formacija Armije BiH, sastavljena od dobrovoljaca, regrutovanih iz redova muslimanskog i hrvatskog stanovništva sa područja nevesinjske, gatačke, mostarske i ostalih susednih opština ovog dela Hercegovine.
Prilikom napada ubijeno je više civila, meštana srpske nacionalnosti. Preživeli Srbi, među kojima je bilo i nekoliko ranjenika, sklonili su se pred napadačima u susedna srpska sela i opštinski centar Nevesinje. NJihova imovina, hrana i stoka najvećim delom su opljačkani, a ono što se nije moglo odneti, spaljeno je i razoreno.
Žrtve: 1) Desanka (Vaso) Milović, 1912; 2) Milan (Božo) Milović, 1902. i sin 3) Marko (Milan) Milović, 1937; 4) Nikola (Đorđe) Milović, 1922. i njegov sin 5) Dragan (Nikola) Milović, 1955; 6) Boro (Živadin) Milović, 1966. Po svemu sudeći prilikom ovog napada još su stradali i 7) Predrag Kandić, 1960. i Vidoje (Mitar) Sarić, 1932.
Loznička Rijeka, uglavnom srpsko selo sa malim brojem muslimana (Srba 132, muslimana 22) u bratunačkoj opštini, prvi put su napali naoružani pripadnici "zelenih beretki" iz sastava Armije BiH na veliki srpski praznik Vidovdan, 28. juna 1992. oko podneva.
Jedinice napadača sačinjavalo je isključivo naoružano lokalno muslimansko stanovništvo, regrutovano sa područja Bratunca i susedne Srebrenice. Zahvaljujući relativno uspešnom oružanom otporu meštana i pomoći koja je pristigla iz Bratunca i okolnih srpskih mesta, Loznička Rijeka se u izvesnoj meri ipak odbranila i spasla od još većih ljudskih gubitaka, pljačke i konačnog razaranja. Međutim, i pored toga, prilikom odbrane sela stradalo je mnogo meštana srpske nacionalnosti. Opljačkan je, razoren i popaljen dosta veliki broj srpskih stambenih i privrednih zgrada, pogotovo na perifernim delovima sela, do kojih su muslimani uspeli da se probiju.
Žrtve:1) Srećko (Radivoje) Milovanović,1943; 2) Jovana (Gavrilo) Milovanović, 1942; 3) Verica (Živan) Filipović, 1975. i njen otac 4) Živan (Vladimir) Filipović, 1954; 5) Đorđo (Milisav) Filipović, 1949; 6) Jelena (Živojin) Stojanović, 1952; 7) Radovan (Milan) Lukić, 1950; Miloje (Mitar) Damjanović, 1971; 9) Milorad (Mićo) Rončević, 1960; 10) Svetozar (Sreten) Vučetić, 1957; 11) Milenko (Nedeljko) Nikolić, 1963.

.